Szyna retencyjna to przezroczysta nakładka stabilizująca zęby po zakończeniu leczenia ortodontycznego. Jej zadaniem jest utrzymanie uzyskanego efektu i zapobieganie ponownemu przesunięciu się zębów. Po zdjęciu aparatu ortodontycznego zęby pozostają przez pewien czas niestabilne, ponieważ otaczające je tkanki wciąż się przebudowują. Szyna retencyjna zapewnia im odpowiednie podparcie i pozwala na utrwalenie nowej pozycji. Nakładki retencyjne wykonuje się na podstawie skanów lub wycisków jamy ustnej pacjenta. Są one indywidualnie dopasowane do kształtu zębów, co zapewnia maksymalny komfort użytkowania. W przeciwieństwie do retainerów stałych, szynę można zdejmować, co ułatwia utrzymanie higieny jamy ustnej.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Jak działa szyna retencyjna?

Szyna retencyjna działa poprzez delikatny nacisk na zęby, który stabilizuje ich pozycję i zapobiega niepożądanym przesunięciom. Jest wykonana z elastycznego, przezroczystego materiału, dzięki czemu jest niemal niewidoczna i nie wpływa na wygląd uśmiechu. Pacjent zakłada ją na górny i/lub dolny łuk zębowy zgodnie z zaleceniami ortodonty.

W pierwszych miesiącach po zakończeniu leczenia ortodontycznego szynę należy nosić przez większą część doby – zazwyczaj przez 20–22 godziny na dobę. Po kilku miesiącach ortodonta może stopniowo skracać czas jej użytkowania, aż do momentu, gdy wystarczy zakładać ją tylko na noc. W niektórych przypadkach zaleca się dożywotnie stosowanie szyny retencyjnej podczas snu, aby zapobiec stopniowemu przesuwaniu się zębów w późniejszych latach.

Szyna retencyjna powinna być regularnie czyszczona, aby zapobiegać gromadzeniu się bakterii i osadów. Należy myć ją letnią wodą oraz delikatnym mydłem lub specjalnym płynem do czyszczenia nakładek ortodontycznych. Unikanie gorącej wody jest kluczowe, ponieważ wysoka temperatura może zniekształcić materiał i osłabić skuteczność działania szyny.

Jak długo należy nosić szynę retencyjną?

Czas stosowania szyny retencyjnej zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz stopnia skomplikowania wcześniejszego leczenia ortodontycznego. W pierwszych miesiącach po zdjęciu aparatu konieczne może być jej noszenie przez całą dobę, a po pewnym czasie ortodonta może zalecić ograniczenie stosowania do godzin nocnych.

Zęby mają naturalną tendencję do przesuwania się przez całe życie, dlatego niektórym pacjentom zaleca się stosowanie szyny retencyjnej nawet przez kilka lat. Regularne wizyty kontrolne pozwalają na ocenę stabilności zgryzu i dostosowanie czasu retencji do aktualnych potrzeb pacjenta.

Ważne jest, aby nie przerywać stosowania szyny bez konsultacji z ortodontą. Zbyt szybkie zrezygnowanie z retencji może doprowadzić do nawrotu wady zgryzu i konieczności ponownego leczenia ortodontycznego.

Wskazania do stosowania szyny retencyjnej

Szyna retencyjna jest zalecana wszystkim pacjentom, którzy zakończyli leczenie ortodontyczne. Jest szczególnie ważna w przypadkach, gdy zęby były mocno przemieszczane lub jeśli wcześniej występowały znaczne stłoczenia. Stabilizacja uzyskanego efektu jest kluczowa dla długoterminowego utrzymania prostego zgryzu.

Pacjenci, u których występowały przerwy między zębami lub duże rotacje, powinni stosować szynę przez dłuższy czas, ponieważ ryzyko ich ponownego przesunięcia jest większe. Retencja jest także niezbędna po leczeniu nakładkami Invisalign, ponieważ zęby korygowane tą metodą mogą być bardziej podatne na nawroty wady.

Przeciwwskazania do stosowania szyny retencyjnej

Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do stosowania szyny retencyjnej, ale w niektórych sytuacjach konieczne może być jej modyfikowanie lub zastąpienie inną metodą retencji.

Pacjenci z chorobami przyzębia powinni zachować szczególną ostrożność, ponieważ długotrwałe noszenie szyny może utrudniać dopływ śliny do dziąseł i sprzyjać stanom zapalnym. W takich przypadkach ortodonta może zalecić retainer stały lub zmniejszyć czas noszenia nakładki.

Osoby z silnym bruksizmem mogą szybko zużywać szynę retencyjną, ponieważ jej materiał nie jest tak odporny na ścieranie jak specjalne szyny ochronne dla osób zgrzytających zębami. W takich przypadkach konieczne może być częstsze wymienianie nakładek lub zastosowanie dodatkowej szyny relaksacyjnej na noc.

Skutki uboczne stosowania szyny retencyjnej

Szyna retencyjna jest bezpieczna, ale jej noszenie może powodować drobne niedogodności, zwłaszcza w pierwszych dniach użytkowania. Niektóre osoby odczuwają lekki ucisk na zęby, co jest normalne i wynika z delikatnego nacisku stabilizującego zgryz. Objaw ten zazwyczaj ustępuje po kilku dniach.

Niektórzy pacjenci zgłaszają lekkie trudności z mówieniem tuż po założeniu szyny. Dzieje się tak, ponieważ język musi przyzwyczaić się do obecności nowego elementu w jamie ustnej. Po kilku dniach adaptacji problem ten zwykle znika samoistnie.

Szyna retencyjna wymaga odpowiedniej higieny. Jeśli nie jest regularnie czyszczona, może stać się siedliskiem bakterii i prowadzić do nieświeżego oddechu lub stanów zapalnych dziąseł. Należy unikać mycia jej pastą do zębów, ponieważ może to powodować mikrozarysowania na powierzchni nakładki, w których gromadzą się bakterie.

Ile kosztuje szyna retencyjna?

Koszt jednej nakładki wynosi od 500 do 1500 zł, a w przypadku konieczności wykonania nakładek na oba łuki cena może sięgać 1000–3000 zł. Niektóre gabinety oferują pierwszą szynę retencyjną w cenie całego leczenia ortodontycznego, ale jeśli pacjent zgubi nakładkę lub ulegnie ona zużyciu, konieczne jest wykonanie nowej. Warto dbać o prawidłowe przechowywanie szyny w specjalnym etui, aby uniknąć jej uszkodzenia.

Często zadawane pytania

Czy szyna retencyjna jest konieczna po zdjęciu aparatu? Tak, bez retencji zęby mogą stopniowo wracać do pierwotnego ustawienia.

Czy można jeść w szynie retencyjnej? Nie, nakładkę należy zdejmować na czas posiłków, aby nie uległa uszkodzeniu.

Jak długo trzeba nosić szynę retencyjną? W pierwszych miesiącach przez całą dobę, a później zwykle tylko na noc.

Czy szyna retencyjna może się zniszczyć? Tak, dlatego należy unikać mycia jej gorącą wodą i przechowywać w etui.

Czy można zamówić nową szynę, jeśli się zgubi? Tak, ale konieczne będzie wykonanie nowego wycisku lub skanu cyfrowego.