Zdjęcie pantomograficzne (pantomogram, OPG) to panoramiczne badanie rentgenowskie, które pozwala na jednoczesną ocenę wszystkich zębów, kości szczęki i żuchwy, stawów skroniowo-żuchwowych oraz zatok szczękowych. Jest to jedno z najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych w stomatologii, ponieważ umożliwia kompleksową ocenę stanu uzębienia i struktur wspierających. Pantomogram jest przydatny w wykrywaniu próchnicy, stanów zapalnych, torbieli, zmian nowotworowych oraz ocenianiu warunków kostnych przed zabiegami chirurgicznymi i implantologicznymi. Pozwala również na analizę rozwoju zębów u dzieci oraz ocenę położenia ósemek, które mogą wymagać usunięcia.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Jak przebiega badanie pantomograficzne?

Zdjęcie pantomograficzne jest szybkie, bezbolesne i trwa zaledwie kilkanaście sekund. Pacjent nie musi się do niego specjalnie przygotowywać, wystarczy zdjąć metalowe przedmioty z okolic głowy i szyi, takie jak biżuteria, spinki do włosów czy ruchome aparaty ortodontyczne, które mogłyby wpłynąć na jakość obrazu.

Podczas badania pacjent stoi lub siedzi w pozycji wyprostowanej i opiera brodę na specjalnej podpórce. Aby zapewnić stabilność głowy i uniknąć rozmazania obrazu, konieczne jest lekkie zagryzienie plastikowego elementu, który pomaga utrzymać właściwą pozycję. Następnie aparat wykonuje obrót wokół głowy pacjenta, rejestrując szczegółowy obraz całej jamy ustnej.

Nowoczesne pantomografy wykorzystują technologię cyfrową, co pozwala na natychmiastowe uzyskanie obrazu na ekranie komputera i szybką analizę przez lekarza.

Wskazania do wykonania zdjęcia pantomograficznego

Zdjęcie pantomograficzne jest podstawowym narzędziem diagnostycznym stosowanym w różnych dziedzinach stomatologii i chirurgii szczękowej.

Wykonuje się je przed leczeniem ortodontycznym, aby ocenić ustawienie zębów i rozwój kości szczęki i żuchwy. Jest także niezbędne przed zabiegami implantologicznymi i ekstrakcją ósemek, ponieważ pozwala określić warunki kostne i położenie zębów względem nerwów czy zatok szczękowych.

Pantomogram jest również przydatny w diagnostyce próchnicy, zwłaszcza w trudno dostępnych miejscach, takich jak przestrzenie międzyzębowe i okolice korzeni. Umożliwia wykrycie torbieli, zmian zapalnych i nowotworowych, a także ocenę stanu stawów skroniowo-żuchwowych u pacjentów cierpiących na bóle szczęki lub zaburzenia zgryzu.

Przeciwwskazania do wykonania zdjęcia pantomograficznego

Pantomogram jest badaniem bezpiecznym, jednak nie powinno się go wykonywać bez wyraźnej potrzeby diagnostycznej.

Nie zaleca się go kobietom w ciąży, chyba że jest to absolutnie konieczne. W takim przypadku stosuje się specjalne osłony ołowiane, które minimalizują ekspozycję na promieniowanie.

Osoby z metalowymi implantami w obrębie twarzy lub rozrusznikiem serca powinny poinformować lekarza przed badaniem, ponieważ metalowe elementy mogą wpłynąć na jakość obrazu.

Skutki uboczne po wykonaniu zdjęcia pantomograficznego

Zdjęcie pantomograficzne nie powoduje skutków ubocznych, a dawka promieniowania jest bardzo niska. Jest to jedno z najbezpieczniejszych badań radiologicznych stosowanych w stomatologii, dlatego można je wykonywać nawet u dzieci.

Pacjent może od razu wrócić do swoich codziennych zajęć, a obraz jest dostępny niemal natychmiast po zakończeniu badania. Wynik może zostać zapisany w formie cyfrowej lub wydrukowany, a lekarz analizuje go na miejscu.

Ile kosztuje zdjęcie pantomograficzne?

Standardowy koszt wykonania pantomogramu wynosi od 100 do 250 zł. W niektórych przypadkach badanie może być wliczone w koszt kompleksowego leczenia ortodontycznego, implantologicznego lub chirurgicznego. Warto przed wizytą zapytać, czy cena obejmuje także analizę radiologiczną i opis lekarza, czy tylko wykonanie zdjęcia.

Często zadawane pytania

Czy zdjęcie pantomograficzne boli?
Nie, jest to całkowicie bezbolesne i szybkie badanie.

Jak długo trwa wykonanie zdjęcia?
Samo skanowanie trwa około 10–15 sekund, a cała procedura, łącznie z przygotowaniem, nie więcej niż 5 minut.

Czy promieniowanie jest szkodliwe?
Dawka promieniowania jest minimalna i znacznie niższa niż w klasycznej tomografii komputerowej.

Czy można jeść i pić przed badaniem?
Tak, badanie nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań.

Czy pantomogram wymaga skierowania?
Zazwyczaj nie, ale lekarz prowadzący decyduje, czy badanie jest konieczne do dalszego leczenia.