CBCT szczęki / żuchwy – jak przebiega? Opis zabiegu [radiologia]

CBCT szczęki lub żuchwy to trójwymiarowe badanie tomograficzne pozwalające na szczegółową ocenę struktur anatomicznych jednej z części twarzoczaszki. W zależności od wskazań, badanie może obejmować całą szczękę (górny łuk zębowy) lub całą żuchwę (dolny łuk zębowy). CBCT (Cone Beam Computed Tomography) zapewnia dokładny obraz kości, zębów, zatok szczękowych, kanałów korzeniowych, przebiegu nerwów oraz innych kluczowych struktur. W porównaniu do tradycyjnych zdjęć rentgenowskich CBCT daje nieporównywalnie większą precyzję i możliwość przestrzennej analizy obrazu, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo i skuteczność planowanych zabiegów stomatologicznych i chirurgicznych.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Jak przebiega badanie CBCT szczęki lub żuchwy?

Badanie wykonywane jest w pracowni radiologicznej przy użyciu specjalistycznego tomografu stożkowego i trwa zwykle kilka minut.

Przed rozpoczęciem skanowania pacjent zostaje odpowiednio ustawiony – najczęściej w pozycji siedzącej lub stojącej, z głową unieruchomioną w stabilizatorze. Operator wybiera zakres badania, ograniczony do szczęki lub żuchwy, w zależności od potrzeb diagnostycznych.

Podczas ekspozycji pacjent musi pozostawać całkowicie nieruchomy, aby uzyskać wyraźne i niezamazane obrazy. Samo naświetlanie trwa zazwyczaj kilkanaście sekund. Wynik zapisywany jest w postaci cyfrowej, umożliwiając szczegółową analizę w różnych płaszczyznach oraz tworzenie modeli trójwymiarowych.

Cała procedura jest komfortowa, nieinwazyjna i nie wymaga żadnego wcześniejszego przygotowania.

Wskazania do wykonania CBCT szczęki lub żuchwy

Badanie CBCT szczęki lub żuchwy wykonuje się w sytuacjach, gdy konieczna jest szczegółowa diagnostyka struktur kostnych i zębowych w jednej części jamy ustnej. Najczęstsze wskazania to:

• planowanie leczenia implantologicznego (ocena ilości i jakości kości, lokalizacja zatok szczękowych lub przebiegu nerwu zębodołowego dolnego),
• diagnostyka zmian patologicznych (torbiele, guzy, zmiany zapalne),
• ocena rozległych ubytków kostnych w chorobach przyzębia,
• analiza urazów zębów i kości po złamaniach,
  przygotowanie do leczenia chirurgicznego (np. ekstrakcje zatrzymanych zębów),
• dokładna diagnostyka trudnych przypadków endodontycznych (nietypowe kanały, resorpcje, perforacje),
• diagnostyka stawów skroniowo-żuchwowych (w przypadku żuchwy).

Dzięki CBCT lekarz może precyzyjnie zaplanować leczenie, unikając ryzyka powikłań i poprawiając jego przewidywalność.

Przeciwwskazania do CBCT szczęki lub żuchwy

Mimo że CBCT jest bezpiecznym badaniem, istnieją sytuacje, w których należy zachować szczególną ostrożność lub unikać jego wykonywania. Przeciwwskazaniami są:

• ciąża, zwłaszcza w pierwszym trymestrze, chyba że wykonanie badania jest absolutnie niezbędne i przeprowadzane z odpowiednimi środkami ochrony,
• brak uzasadnionych wskazań medycznych (zawsze należy stosować zasadę minimalizacji ekspozycji na promieniowanie – ALARA),
• niemożność utrzymania nieruchomości podczas badania (np. u małych dzieci lub osób z poważnymi zaburzeniami neurologicznymi).

W każdym przypadku decyzję o wykonaniu badania podejmuje lekarz, biorąc pod uwagę stosunek korzyści do ryzyka.

Skutki uboczne po CBCT szczęki lub żuchwy

Badanie CBCT nie wywołuje skutków ubocznych i jest dobrze tolerowane przez pacjentów.

Jedynym obciążeniem dla organizmu jest dawka promieniowania, która jednak w przypadku nowoczesnych urządzeń jest niska i wielokrotnie niższa niż w tradycyjnej tomografii komputerowej (CT).

Po badaniu pacjent może natychmiast wrócić do swoich codziennych czynności. CBCT nie powoduje bólu, dyskomfortu ani potrzeby rekonwalescencji.

Ile kosztuje CBCT szczęki lub żuchwy?

Typowe ceny wynoszą:

• CBCT całej szczęki lub całej żuchwy: od 250 do 400 zł,
• CBCT obejmujące wybraną część szczęki lub żuchwy: od 200 do 300 zł,
• dodatkowe opracowanie opisu radiologicznego: od 50 do 150 zł, jeśli nie jest wliczone w cenę badania.

Wynik badania dostępny jest zwykle w ciągu kilkunastu minut po wykonaniu skanu i przekazywany na płycie CD, pendrivie lub poprzez dostęp online.

Często zadawane pytania

Czy CBCT szczęki lub żuchwy jest bezpieczne?
Tak, dawka promieniowania jest niska, a badanie wykonywane tylko wtedy, gdy istnieją wyraźne wskazania.

Czy badanie jest bolesne?
Nie, CBCT jest całkowicie bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut.

Czy muszę mieć skierowanie na CBCT?
W prywatnych pracowniach skierowanie nie zawsze jest wymagane, ale zaleca się posiadanie go, by lekarz mógł odpowiednio ukierunkować ocenę obrazu.

Jak szybko otrzymam wynik?
W większości przypadków wynik w formie cyfrowej dostępny jest jeszcze tego samego dnia, często już po kilkunastu minutach.

Czy można wykonać CBCT w aparacie ortodontycznym lub z koronami?
Tak, jednak metalowe elementy mogą powodować artefakty na obrazie, które mogą nieznacznie utrudnić interpretację niektórych struktur.