Onlay – co warto wiedzieć? Opis zabiegu [protetyka]

Onlay to laboratoryjnie wykonywane uzupełnienie protetyczne, które odbudowuje większą część korony zęba niż inlay, w tym co najmniej jeden guzek zębowy. Stosuje się go w przypadku rozległych ubytków w zębach bocznych, gdzie zwykłe wypełnienie kompozytowe byłoby zbyt słabe, a korona protetyczna – jeszcze niekonieczna. Onlay łączy cechy trwałego wypełnienia i uzupełnienia protetycznego, przywracając zębowi prawidłowy kształt, funkcję żucia oraz estetykę. Jest to rozwiązanie precyzyjne i oszczędzające zdrowe tkanki zęba. Dzięki doskonałemu dopasowaniu i wysokiej szczelności brzeżnej onlay skutecznie zabezpiecza ząb przed ponownym rozwojem próchnicy oraz przed pęknięciami spowodowanymi przeciążeniami zgryzowymi.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Jak przebiega wykonanie onlay?

Procedura składa się zazwyczaj z dwóch wizyt – pierwsza obejmuje opracowanie zęba i pobranie wycisku lub skanu, a druga osadzenie gotowego wkładu.

Podczas pierwszej wizyty lekarz usuwa zniszczone lub nieszczelne wypełnienia i oczyszcza ubytek z tkanek próchnicowych. Następnie odpowiednio kształtuje ząb pod przyszły onlay, po czym pobiera wycisk lub wykonuje skan wewnątrzustny. Na jego podstawie technik dentystyczny tworzy wkład z kompozytu, ceramiki lub – rzadziej – metalu.

W oczekiwaniu na gotowe uzupełnienie ząb zabezpiecza się materiałem tymczasowym. Po kilku dniach, podczas drugiej wizyty, lekarz przymierza onlay, sprawdza jego dopasowanie i szczelność, a następnie cementuje go na stałe za pomocą materiału adhezyjnego. Procedura jest przewidywalna i komfortowa, a efekt końcowy trwały i estetyczny.

Wskazania do wykonania onlay

Onlay stosuje się w zębach bocznych, gdy zniszczenie korony zęba jest zbyt duże dla zwykłego wypełnienia, ale nadal możliwe jest zachowanie części jego naturalnej struktury. Typowe wskazania obejmują:

• rozległe ubytki obejmujące jeden lub więcej guzków zęba,
• pęknięcia ścian zęba, które wymagają wzmocnienia,
• zęby po leczeniu kanałowym, wymagające odbudowy,
• potrzeba odbudowy anatomicznego kształtu i kontaktów z sąsiednimi zębami,
• konieczność wymiany starych, nieszczelnych wypełnień amalgamatowych lub kompozytowych.

Onlay pozwala zachować więcej zdrowych tkanek niż korona protetyczna, dlatego jest preferowanym rozwiązaniem w przypadku pośrednich wskazań do odbudowy protetycznej.

Przeciwwskazania do onlay

Nie każdy przypadek kwalifikuje się do leczenia metodą onlay. W niektórych sytuacjach konieczne może być wykonanie pełnej korony. Do przeciwwskazań należą:

• bardzo rozległe zniszczenie zęba z brakiem wystarczającej ilości tkanek podparcia,
• trudności z utrzymaniem suchości pola zabiegowego (np. zbyt głęboko położony ubytek),
• niewyleczone stany zapalne w miazdze lub tkanek okołowierzchołkowych,
• zaawansowana choroba przyzębia i ruchomość zębów,
• brak współpracy ze strony pacjenta lub niewystarczająca higiena jamy ustnej.

W takich sytuacjach lekarz może zaproponować koronę protetyczną lub inne metody odbudowy.

Skutki uboczne po założeniu onlay

Zabieg nie wiąże się z istotnymi skutkami ubocznymi, o ile wykonany jest prawidłowo i zgodnie z planem leczenia.

Bezpośrednio po osadzeniu wkładu może pojawić się lekka nadwrażliwość na zimno, gryzienie lub nacisk – szczególnie w zębach żywych. Objawy te najczęściej ustępują samoistnie w ciągu kilku dni. W rzadkich przypadkach pacjent może odczuwać niewielki dyskomfort w zgryzie, co może wymagać drobnej korekty podczas wizyty kontrolnej.

Jeśli onlay nie zostanie odpowiednio dopasowany lub jeśli pacjent nie utrzymuje higieny, istnieje ryzyko próchnicy wtórnej w okolicy brzegów uzupełnienia – dlatego tak ważne są regularne kontrole i staranna pielęgnacja.

Ile kosztuje onlay?

Przybliżone koszty to:

• onlay kompozytowy: od 800 do 1200 zł,
• onlay ceramiczny: od 1200 do 1800 zł,
• onlay wykonany metodą CAD/CAM (w technologii cyfrowej): od 1300 do 2000 zł.

W cenę zwykle wliczone są wizyty, cementowanie wkładu oraz wykonanie tymczasowego zabezpieczenia. Dodatkowo mogą być doliczone koszty diagnostyki (np. zdjęcia RTG) lub leczenia przygotowawczego, jeśli jest konieczne.

Często zadawane pytania

Czym różni się onlay od inlay?
Inlay odbudowuje powierzchnię żującą zęba bez obejmowania guzków, natomiast onlay pokrywa co najmniej jeden guzek, a czasem całą powierzchnię żującą – daje lepsze wzmocnienie przy bardziej rozległych ubytkach.

Czy onlay może się odkleić?
Jest to bardzo rzadkie, jeśli cementacja została wykonana prawidłowo i pacjent stosuje się do zaleceń. Ryzyko odklejenia zwiększa się przy nadmiernym obciążeniu lub nieprawidłowym zgryzie.

Czy onlay wygląda naturalnie?
Tak, zwłaszcza jeśli wykonany jest z ceramiki dopasowanej kolorem do naturalnych zębów. Estetyka jest jedną z głównych zalet tego rozwiązania.

Czy onlay nadaje się do zębów po leczeniu kanałowym?
Tak, to bardzo dobre rozwiązanie do odbudowy zębów martwych, które są bardziej kruche i wymagają dodatkowego wzmocnienia.

Ile lat wytrzymuje onlay?
W zależności od materiału i dbałości o higienę, onlay może służyć 10-15 lat lub dłużej, przy zachowaniu pełnej funkcjonalności i estetyki.