Leczenie aparatem ruchomym to metoda ortodontyczna stosowana głównie u dzieci i młodzieży w celu korygowania wad zgryzu oraz kierowania wzrostem szczęki i żuchwy. Aparat ten nie jest zamocowany na stałe – pacjent może go zdejmować, co ułatwia codzienną higienę jamy ustnej oraz daje większy komfort w niektórych sytuacjach, np. podczas posiłków. Aparaty ruchome stosuje się przede wszystkim u pacjentów w okresie wzrostu, gdy kości twarzy nadal się rozwijają. Dzięki temu można skorygować wady zgryzu na wczesnym etapie, co w wielu przypadkach pozwala uniknąć konieczności leczenia aparatem stałym w przyszłości.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Jak przebiega leczenie aparatem ruchomym?

Pierwszym etapem jest konsultacja ortodontyczna, podczas której lekarz ocenia zgryz i planuje leczenie. Jeśli pacjent kwalifikuje się do terapii aparatem ruchomym, wykonywane są wyciski lub skanowanie cyfrowe jamy ustnej, na podstawie których technik dentystyczny przygotowuje indywidualnie dopasowany aparat.

Po kilku tygodniach pacjent otrzymuje gotowy aparat oraz instrukcje dotyczące jego użytkowania. Czas noszenia jest ustalany przez ortodontę, ale zazwyczaj zaleca się używanie aparatu przez kilkanaście godzin dziennie – najczęściej na noc oraz przez kilka godzin w ciągu dnia. W niektórych przypadkach konieczne jest noszenie go niemal przez cały dzień, z przerwami na posiłki i higienę jamy ustnej.

Leczenie wymaga regularnych wizyt kontrolnych, podczas których ortodonta sprawdza postępy i w razie potrzeby dokonuje regulacji aparatu. Długość terapii zależy od rodzaju wady i zaangażowania pacjenta w stosowanie się do zaleceń. Średni czas leczenia wynosi od kilku miesięcy do kilku lat.

Wskazania do leczenia aparatem ruchomym

Aparaty ruchome stosuje się przede wszystkim u dzieci i młodzieży, u których zgryz wciąż się rozwija. Najczęściej zaleca się je w przypadku:

• Nieprawidłowego wzrostu szczęki lub żuchwy, gdy konieczne jest zahamowanie lub pobudzenie ich rozwoju,
• Stłoczenia zębów mlecznych i stałych, aby stworzyć miejsce dla prawidłowego wyrzynania się kolejnych zębów,
• Wad zgryzu, takich jak tyłozgryz, przodozgryz czy zgryz krzyżowy,
• Nawyków szkodliwych dla zgryzu, takich jak ssanie kciuka, które mogą prowadzić do wad ortodontycznych.

Aparaty ruchome są skuteczne, jeśli pacjent stosuje się do zaleceń ortodonty i nosi je przez odpowiednią ilość godzin dziennie.

Przeciwwskazania do leczenia aparatem ruchomym

Nie każdy pacjent może skorzystać z leczenia aparatem ruchomym, ponieważ skuteczność tej metody zależy od wielu czynników. Aparaty te nie sprawdzają się u osób dorosłych, ponieważ ich kości szczękowe zakończyły już wzrost, a korekcja zgryzu wymaga zastosowania aparatu stałego.

Nie zaleca się tej metody także u dzieci, które nie są w stanie regularnie nosić aparatu i przestrzegać zaleceń lekarza. Brak systematyczności może spowodować brak efektów leczenia, a w niektórych przypadkach nawet pogorszenie wady.

W sytuacjach, gdy wada jest bardziej zaawansowana, a konieczna jest duża korekta ustawienia zębów, ortodonta może zaproponować od razu leczenie aparatem stałym.

Skutki uboczne po leczeniu aparatem ruchomym

Leczenie aparatem ruchomym jest bezpieczne, ale w początkowej fazie pacjenci mogą odczuwać lekki dyskomfort. Aparat może powodować uczucie ucisku na zęby i delikatne podrażnienie błony śluzowej policzków lub języka. Objawy te zwykle ustępują po kilku dniach adaptacji.

Niektóre dzieci mogą mieć trudności z wyraźnym mówieniem bezpośrednio po założeniu aparatu. Problem ten zazwyczaj znika po kilku dniach, gdy język przyzwyczai się do nowej pozycji.

W rzadkich przypadkach u pacjentów pojawia się zwiększone wydzielanie śliny lub lekka nadwrażliwość zębów. Objawy te są przejściowe i nie wymagają interwencji ortodonty.

Ile kosztuje leczenie aparatem ruchomym?

Standardowy aparat ruchomy kosztuje od 600 do 1500 zł za jeden łuk. W niektórych przypadkach, gdy konieczna jest częsta regulacja, koszt całkowitej terapii może wynosić nawet 2000–4000 zł. Dodatkowym kosztem są wizyty kontrolne, które odbywają się co kilka miesięcy. Cena wizyty wynosi od 100 do 300 zł. Niektóre gabinety oferują pakiety obejmujące aparat oraz regularne kontrole w jednej cenie.

Często zadawane pytania

Czy aparat ruchomy działa tak samo skutecznie jak aparat stały? Nie, aparat ruchomy działa głównie na kości szczęki i żuchwy, a nie na same zęby. Dlatego sprawdza się u dzieci, ale u dorosłych konieczne jest zastosowanie aparatu stałego.

Czy aparat ruchomy można nosić tylko na noc? Nie zawsze. W niektórych przypadkach ortodonta zaleca noszenie aparatu także w ciągu dnia, aby leczenie było skuteczne.

Czy leczenie aparatem ruchomym jest bolesne? Nie, ale na początku pacjent może odczuwać lekki ucisk na zęby i dyskomfort w jamie ustnej. Objawy te ustępują po kilku dniach.

Czy można jeść z aparatem ruchomym? Nie, aparat powinien być zdejmowany na czas posiłków, aby uniknąć jego uszkodzenia i gromadzenia się resztek jedzenia.

Czy można pić podczas noszenia aparatu? Zaleca się unikanie słodzonych napojów, które mogą powodować odkładanie się osadów na aparacie. Najlepiej pić wodę.