Chirurgiczne leczenie wad zgryzu – na czym polega i dlaczego warto je wykonać? Opis zabiegu [chirurgia szczękowo-twarzowa]

Chirurgiczne leczenie wad zgryzu (ortognatyczne) to złożona procedura polegająca na operacyjnym przemieszczaniu kości szczęki, żuchwy lub obu tych struktur, w celu przywrócenia prawidłowej relacji między zębami, poprawy funkcji narządu żucia oraz estetyki twarzy. Stosuje się je wtedy, gdy wady szkieletowe nie mogą zostać skorygowane wyłącznie za pomocą leczenia ortodontycznego. Zabieg ten bywa konieczny u pacjentów z poważnymi zaburzeniami zgryzu, asymetriami twarzy, problemami z oddychaniem, chrapaniem, mówieniem, gryzieniem czy przewlekłymi bólami stawów skroniowo-żuchwowych. Operacja nie tylko poprawia funkcję zgryzu, ale także wpływa korzystnie na rysy twarzy, proporcje szczęki i żuchwy oraz ogólną jakość życia pacjenta.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Jak przebiega chirurgiczne leczenie wad zgryzu?

Cały proces leczenia chirurgicznego trwa od kilku miesięcy do kilku lat  i wymaga ścisłej współpracy ortodonty z chirurgiem szczękowo-twarzowym.

Na początku konieczne jest przygotowanie ortodontyczne – pacjent przez kilka miesięcy nosi aparat stały, który ustawia zęby w pozycji pozwalającej na prawidłowe przeprowadzenie operacji. W tym czasie lekarz wykonuje szczegółową dokumentację fotograficzną, badania radiologiczne (w tym cefalometrię i CBCT) oraz planuje zabieg z użyciem modeli 3D.

Sam zabieg chirurgiczny odbywa się w znieczuleniu ogólnym w warunkach szpitalnych. W zależności od rodzaju wady, chirurg może przemieszczać żuchwę, szczękę lub obie kości jednocześnie (Bimax). Czasem zabieg wymaga również korekcji podbródka (genioplastyki).

Po operacji konieczny jest kilkudniowy pobyt w szpitalu oraz kilkutygodniowy okres rekonwalescencji. Leczenie kończy się fazą wykończeniową ortodontyczną, która stabilizuje nową pozycję zębów i zapewnia trwały efekt.

Wskazania do chirurgicznego leczenia wad zgryzu

Zabieg przeprowadza się wtedy, gdy wada zgryzu ma podłoże kostne i nie może być skorygowana wyłącznie leczeniem ortodontycznym. Najczęstsze wskazania to:

• progenia (nadmiernie wysunięta żuchwa),
• retrogenia (cofnięta żuchwa),
• zgryz otwarty lub głęboki o podłożu szkieletowym,
• asymetria twarzy związana z nierównomiernym rozwojem szczęki i żuchwy,
• problemy z żuciem, mówieniem lub oddychaniem przez nos,
• przewlekłe bóle stawów skroniowo-żuchwowych wynikające z niewłaściwego ułożenia kości,
• nieprawidłowe relacje między łukami zębowymi uniemożliwiające prawidłową funkcję zgryzu.

Zabieg często wykonuje się u młodych dorosłych po zakończeniu wzrostu kości, ale w niektórych przypadkach można go zaplanować wcześniej, jeśli wada znacznie upośledza funkcję lub estetykę twarzy.

Przeciwwskazania do chirurgicznego leczenia wad zgryzu

Nie każdy pacjent może zostać zakwalifikowany do operacji ortognatycznej. Zabieg wymaga dobrego ogólnego stanu zdrowia oraz pełnej współpracy z zespołem leczącym. Przeciwwskazaniami są:

• aktywne choroby ogólnoustrojowe, takie jak niekontrolowana cukrzyca czy zaburzenia krzepnięcia,
• choroby psychiczne utrudniające współpracę w trakcie długiego procesu leczenia,
• zaburzenia wzrostu kostnego (w przypadku osób niepełnoletnich),
• brak motywacji pacjenta lub brak zgody na leczenie ortodontyczne przed i po zabiegu.
• zaawansowany wiek

W niektórych przypadkach przeciwwskazania są czasowe i po ich opanowaniu możliwy jest powrót do planowania operacji.

Skutki uboczne po chirurgicznym leczeniu wad zgryzu

Po operacji pacjent może spodziewać się obrzęku twarzy, bólu oraz przejściowych trudności z mówieniem i jedzeniem. Obrzęk zazwyczaj osiąga szczyt w ciągu pierwszych kilku dni i stopniowo ustępuje w ciągu kilku tygodni.

W pierwszych tygodniach po zabiegu konieczne jest stosowanie diety płynnej lub papkowatej oraz unikanie wysiłku fizycznego. Część pacjentów doświadcza przejściowego drętwienia warg lub policzków, które wynika z podrażnienia nerwów – zazwyczaj ustępuje ono samoistnie, choć w rzadkich przypadkach może się utrzymywać dłużej.

Wystąpienie infekcji, rozluźnienia śrub stabilizujących lub niedostatecznej integracji fragmentów kostnych zdarza się bardzo rzadko, ale wymaga kontroli chirurgicznej i ewentualnej interwencji.

Ile kosztuje chirurgiczne leczenie wad zgryzu?

Przygotowanie ortodontyczne to koszt od 8000 do 15 000 zł, operacja chirurgiczna w warunkach prywatnych to wydatek rzędu 20 000-30 000 zł, a pełne leczenie może wynieść nawet 35 000-50 000 zł, w zależności od zakresu operacji, użytych materiałów i miasta. W niektórych przypadkach możliwe jest wykonanie zabiegu w ramach NFZ, ale dotyczy to ściśle określonych wskazań medycznych, a czas oczekiwania może być długi.

Często zadawane pytania

Czy operacja jest konieczna, jeśli wada nie przeszkadza mi funkcjonalnie?
Jeśli wada nie wpływa na żucie, mowę ani estetykę, a pacjent nie ma dolegliwości bólowych – operacja nie jest konieczna. W innych przypadkach warto ją rozważyć dla poprawy jakości życia. Zachęcamy do konsultacji ortodontycznej.

Jak długo trwa rekonwalescencja?
Pełne gojenie trwa zwykle kilka miesięcy. Do codziennych czynności można wrócić po około 2–3 tygodniach, ale leczenie ortodontyczne może trwać jeszcze przez kilka miesięcy po operacji.

Czy operacja zmienia wygląd twarzy?
Tak – często poprawia proporcje twarzy, profil, linie żuchwy i ustawienie podbródka. Zmiany są zazwyczaj oceniane jako korzystne i naturalne.

Czy po operacji trzeba nosić aparat ortodontyczny?
Tak, aparat zakładany jest przed operacją i zwykle pozostaje na zębach przez kilka miesięcy po zabiegu, aby ustabilizować efekt leczenia.

Czy efekty operacji są trwałe?
Tak, jeśli leczenie zostało przeprowadzone prawidłowo, a pacjent stosuje się do zaleceń, efekty są trwałe i nie wymagają ponownego leczenia.