CBCT (tomografia stożkowa, Cone Beam Computed Tomography) to nowoczesne, trójwymiarowe badanie radiologiczne, które pozwala na dokładną ocenę struktur anatomicznych jamy ustnej, zębów, kości szczęki i żuchwy oraz zatok szczękowych. Jest to jedna z najdokładniejszych metod diagnostycznych stosowanych w stomatologii i implantologii, ponieważ dostarcza precyzyjnych obrazów w wysokiej rozdzielczości, umożliwiających szczegółową analizę tkanek twardych. Dzięki CBCT lekarz może dokładnie zaplanować leczenie implantologiczne, ocenić stopień zaniku kości przed regeneracją, wykryć zmiany patologiczne niewidoczne na standardowym zdjęciu rentgenowskim oraz precyzyjnie określić przebieg kanałów korzeniowych przed leczeniem endodontycznym. Badanie to ma szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach stomatologii i pozwala na uniknięcie wielu powikłań związanych z niewystarczającą diagnostyką.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Jak przebiega badanie CBCT?

Tomografia CBCT jest szybkim i bezbolesnym badaniem, które trwa zaledwie kilkanaście sekund. Pacjent nie musi się do niego specjalnie przygotowywać, wystarczy zdjąć metalowe elementy z okolicy głowy i szyi, takie jak biżuteria czy aparaty ortodontyczne ruchome, które mogłyby zaburzyć jakość obrazu.

Badanie przeprowadzane jest w pozycji siedzącej lub stojącej. Pacjent umieszcza głowę w specjalnym stabilizatorze, który minimalizuje ruchy i pozwala na uzyskanie precyzyjnego obrazu. Następnie urządzenie wykonuje obrót wokół głowy, rejestrując setki obrazów rentgenowskich, które komputer przekształca w trójwymiarowy model badanej okolicy.

W zależności od zakresu badania CBCT może obejmować całą szczękę i żuchwę lub tylko wybraną okolicę, np. pojedynczy ząb lub zatoki szczękowe. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie bardzo szczegółowych obrazów przy minimalnej dawce promieniowania.

Wskazania do wykonania CBCT

Tomografia CBCT jest niezastąpionym badaniem diagnostycznym w wielu przypadkach, zwłaszcza gdy standardowe zdjęcie rentgenowskie (np. pantomogram) nie dostarcza wystarczających informacji.

Badanie wykonuje się najczęściej w celu oceny warunków kostnych przed wszczepieniem implantów. Precyzyjna analiza kości pozwala lekarzowi określić, czy konieczna jest jej wcześniejsza augmentacja lub podniesienie dna zatoki szczękowej.

CBCT jest także nieocenione w endodoncji, gdy konieczna jest szczegółowa ocena budowy kanałów korzeniowych. Pomaga wykryć dodatkowe kanały, złamane narzędzia lub zmiany zapalne wokół wierzchołków korzeni.

W chirurgii stomatologicznej tomografia jest wykorzystywana przed ekstrakcją zębów zatrzymanych, takich jak ósemki, ponieważ pozwala na dokładne określenie ich położenia względem nerwów i zatok szczękowych, co minimalizuje ryzyko powikłań.

CBCT jest również przydatne w diagnostyce ortodontycznej, gdy konieczne jest szczegółowe zaplanowanie leczenia wady zgryzu, a także w wykrywaniu torbieli, guzów i innych patologii kości.

Przeciwwskazania do wykonania CBCT

Badanie CBCT jest bezpieczne, jednak istnieją pewne sytuacje, w których jego wykonanie może być niewskazane lub wymagać konsultacji z lekarzem.

Nie zaleca się go kobietom w ciąży, ponieważ promieniowanie rentgenowskie, choć minimalne, może wpłynąć na rozwijający się płód. Jeśli badanie jest absolutnie konieczne, stosuje się osłony ołowiane na brzuch, aby zminimalizować ekspozycję na promieniowanie.

Pacjenci z rozrusznikiem serca, metalowymi implantami w obrębie głowy i szyi lub innymi urządzeniami elektronicznymi powinni poinformować lekarza o swoim stanie zdrowia, ponieważ metalowe elementy mogą zaburzać jakość obrazu.

CBCT nie jest także pierwszym wyborem w rutynowej diagnostyce stomatologicznej, dlatego lekarz decyduje o konieczności jego wykonania w przypadku bardziej skomplikowanych przypadków.

Skutki uboczne po badaniu CBCT

Tomografia stożkowa jest badaniem bezpiecznym i nie powoduje skutków ubocznych. Dawka promieniowania jest znacznie niższa niż w przypadku tradycyjnej tomografii komputerowej, co czyni CBCT bezpiecznym narzędziem diagnostycznym stosowanym nawet u dzieci.

Pacjent może wrócić do normalnych czynności bezpośrednio po badaniu, ponieważ nie wymaga ono żadnej rekonwalescencji. Obrazy są dostępne od razu po wykonaniu skanu i mogą być zapisane w formie cyfrowej na płycie CD lub przesłane lekarzowi w formie elektronicznej.

W rzadkich przypadkach, jeśli pacjent ma silne nadwrażliwości na promieniowanie rentgenowskie lub był wielokrotnie narażony na jego działanie, lekarz może zalecić ograniczenie badań radiologicznych do absolutnie koniecznych przypadków.

Ile kosztuje CBCT całościowe?

Tomografia całej szczęki i żuchwy kosztuje od 250 do 600 zł, w zależności od lokalizacji gabinetu i sprzętu diagnostycznego. Jeśli badanie obejmuje tylko wybrany odcinek, np. pojedynczy ząb lub zatoki szczękowe, cena może wynosić od 150 do 400 zł. Niektóre kliniki oferują CBCT jako część kompleksowego planu leczenia, co oznacza, że koszt badania może być wliczony w cenę np. leczenia implantologicznego lub ortodontycznego.

Często zadawane pytania

Czy CBCT boli?
Nie, jest to badanie całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne.

Jak długo trwa badanie?
Zazwyczaj nie więcej niż 30 sekund, a całkowity czas wizyty wynosi około 5–10 minut.

Czy mogę jeść i pić przed CBCT?
Tak, badanie nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań, więc pacjent może normalnie jeść i pić.

Czy promieniowanie CBCT jest szkodliwe?
Dawka promieniowania jest minimalna i znacznie niższa niż w klasycznej tomografii komputerowej. Jest to jedna z najbezpieczniejszych metod diagnostyki obrazowej w stomatologii.

Czy badanie CBCT wymaga skierowania?
W większości przypadków nie, ale lekarz prowadzący decyduje, czy jest ono konieczne do dalszego leczenia. W niektórych klinikach do wykonania badania wymagane jest zalecenie stomatologa lub chirurga szczękowego.