Usunięcie złamanego narzędzia to procedura endodontyczna, która polega na wyjęciu fragmentu złamanego instrumentu z wnętrza kanału korzeniowego. Do złamania narzędzia dochodzi najczęściej podczas leczenia kanałowego, gdy pilnik lub inne narzędzie endodontyczne ulegnie uszkodzeniu i utknie w kanale. Obecność fragmentu może uniemożliwiać prawidłowe opracowanie i wypełnienie kanału, co prowadzi do stanu zapalnego i bólu. Nie zawsze konieczne jest usunięcie złamanego narzędzia, zwłaszcza jeśli znajduje się ono w dolnej części kanału i nie powoduje dolegliwości. W większości przypadków jednak jego obecność stanowi przeszkodę w skutecznym leczeniu, dlatego podejmuje się próbę jego wydobycia.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Jak przebiega usunięcie złamanego narzędzia?

Procedura wymaga użycia specjalistycznych narzędzi i powiększenia optycznego, takiego jak mikroskop endodontyczny. Zabieg rozpoczyna się od dokładnej diagnostyki – stomatolog wykonuje zdjęcie RTG, lub tomografię stożkową, aby określić położenie fragmentu oraz jego długość. Następnie przygotowuje dostęp do kanału korzeniowego, często poszerzając jego ujście w celu uzyskania lepszego dostępu do złamanego elementu.

Do usunięcia narzędzia stosuje się ultradźwięki, mikropensety lub systemy ekstrakcyjne, które pozwalają na jego uchwycenie i wyjęcie. Gdy usunięcie jest niemożliwe, lekarz podejmuje decyzję o pozostawieniu fragmentu i zabezpieczeniu go szczelnym wypełnieniem. Po zakończeniu zabiegu kanał jest ponownie oczyszczany i wypełniany odpowiednim materiałem.

Wskazania do usunięcia złamanego narzędzia

Usunięcie złamanego narzędzia jest konieczne, gdy jego obecność uniemożliwia skuteczne leczenie kanałowe lub powoduje stan zapalny. Pacjenci często zgłaszają się z bólem, obrzękiem dziąsła lub uczuciem dyskomfortu w okolicy leczonego zęba. W takich przypadkach złamany fragment może blokować dalsze opracowanie kanału, a obecność bakterii prowadzi do powikłań.

Zabieg przeprowadza się także wtedy, gdy pacjent decyduje się na ponowne leczenie endodontyczne (tzw. reendo), a obecność złamanego narzędzia utrudnia dostęp do kanału. W przypadku planowanego leczenia protetycznego, np. założenia korony lub mostu, lekarz może zalecić usunięcie fragmentu, aby zwiększyć trwałość rekonstrukcji.

Nie zawsze jednak konieczne jest usuwanie narzędzia. Jeśli fragment znajduje się w dolnej części kanału, nie powoduje dolegliwości i nie ma stanu zapalnego, stomatolog może zdecydować o jego pozostawieniu i dokładnym zabezpieczeniu.

Przeciwwskazania do usunięcia złamanego narzędzia

Nie w każdej sytuacji możliwe jest bezpieczne usunięcie złamanego narzędzia. Gdy fragment tkwi głęboko w kanale i nie powoduje problemów, lepszym rozwiązaniem może być jego pozostawienie. W takich przypadkach lekarz decyduje się na szczelne zamknięcie kanału, co pozwala uniknąć powikłań.

Usunięcie nie jest zalecane, jeśli wiąże się z ryzykiem nadmiernego osłabienia ścian zęba lub perforacji kanału korzeniowego. W niektórych przypadkach podjęcie próby usunięcia może prowadzić do poważniejszych uszkodzeń niż pozostawienie fragmentu. Przed podjęciem decyzji stomatolog zawsze ocenia, czy korzyści z zabiegu przewyższają ryzyko.

Skutki uboczne po usunięciu złamanego narzędzia

Zabieg usunięcia złamanego narzędzia jest precyzyjny i wymaga ostrożności, dlatego czasem pojawiają się przejściowe skutki uboczne. U pacjentów często występuje przejściowa tkliwość lub ból zęba, zwłaszcza jeśli konieczne było poszerzenie kanału lub długotrwała praca ultradźwiękami.

Niektóre osoby odczuwają lekki obrzęk dziąsła wokół leczonego zęba, który ustępuje po kilku dniach. W rzadkich przypadkach może dojść do perforacji ściany kanału lub osłabienia struktury korzenia, co zwiększa ryzyko złamania zęba w przyszłości.

Po zabiegu stomatolog często zaleca stosowanie łagodnych leków przeciwbólowych oraz unikanie gryzienia twardych pokarmów przez kilka dni. Regularne wizyty kontrolne pozwalają ocenić stan wyleczonego zęba i zapobiec ewentualnym powikłaniom.

Ile kosztuje usunięcie złamanego narzędzia?

Standardowa procedura kosztuje od 300 do 700 zł, jeśli fragment znajduje się w łatwo dostępnym miejscu. Jeśli konieczne jest użycie mikroskopu endodontycznego i specjalistycznych narzędzi, cena wzrasta i wynosi od 800 do 1500 zł. W skomplikowanych przypadkach, gdy zabieg wymaga kilku wizyt lub dodatkowego leczenia kanałowego, całkowity koszt może przekroczyć 2000 zł. W renomowanych klinikach ceny są często wyższe, ale zwiększa się także skuteczność zabiegu dzięki zaawansowanemu sprzętowi i doświadczeniu specjalistów.

Często zadawane pytania

Czy usunięcie złamanego narzędzia jest konieczne? Nie zawsze. Jeśli fragment nie blokuje kanału i nie powoduje stanu zapalnego, można go bezpiecznie pozostawić i zabezpieczyć szczelnym wypełnieniem.

Czy usuwanie złamanego narzędzia boli? Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, dlatego pacjent nie odczuwa bólu. Po zabiegu może wystąpić krótkotrwały dyskomfort.

Jak długo trwa usunięcie złamanego narzędzia? Czas trwania zależy od położenia fragmentu i dostępności kanału. W prostych przypadkach zabieg trwa 30–60 minut, ale w bardziej skomplikowanych sytuacjach może zająć nawet kilka godzin.

Czy po usunięciu narzędzia ząb jest osłabiony? W niektórych przypadkach konieczne jest poszerzenie kanału, co może osłabić strukturę zęba. W takich sytuacjach lekarz często zaleca dodatkowe wzmocnienie wkładem koronowo-korzeniowym lub odbudowę koroną protetyczną.

Czy usunięcie złamanego narzędzia jest zawsze skuteczne? W większości przypadków udaje się usunąć fragment, ale niekiedy jest to niemożliwe bez ryzyka uszkodzenia zęba. W takich sytuacjach lekarz podejmuje decyzję o jego pozostawieniu i dokładnym zabezpieczeniu.