Leczenie w sedacji to metoda znieczulenia pacjenta podczas zabiegów stomatologicznych poprzez podanie leków redukujących stres i lęk. Sedacja nie powoduje utraty przytomności, ale pacjent jest w stanie głębokiego odprężenia, często z ograniczoną świadomością przebiegu zabiegu. Metoda ta jest stosowana u osób, które odczuwają silny strach przed leczeniem stomatologicznym, mają wzmożony odruch wymiotny lub muszą poddać się długim, skomplikowanym procedurom. Sedacja może być stosowana zarówno w przypadku prostych zabiegów, takich jak usuwanie kamienia nazębnego, jak i bardziej inwazyjnych procedur, takich jak ekstrakcja zębów mądrości czy implantacja. Pacjent pozostaje przytomny, ale w stanie głębokiego relaksu, co pozwala na przeprowadzenie leczenia bez stresu i napięcia.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Jak przebiega leczenie w sedacji?

Przed rozpoczęciem leczenia pacjent przechodzi konsultację, podczas której lekarz ocenia jego stan zdrowia oraz kwalifikuje do sedacji. W zależności od długości zabiegu i indywidualnych potrzeb pacjenta, lekarz wybiera odpowiednią metodę sedacji. Najczęściej stosuje się sedację wziewną lub dożylną.

Sedacja wziewna polega na podaniu podtlenku azotu (gazu rozweselającego) przez maseczkę umieszczoną na nosie pacjenta. Gaz zaczyna działać po kilku minutach, wywołując uczucie odprężenia i ograniczając lęk. Po zakończeniu zabiegu pacjent przez kilka minut oddycha czystym tlenem, który wypłukuje podtlenek azotu z organizmu.

Sedacja dożylna to głębsza forma znieczulenia, w której leki podaje się bezpośrednio dożylnie przez anestezjologa. Powoduje stan częściowej niepamięci – pacjent często nie pamięta przebiegu leczenia, ale zachowuje zdolność reagowania na polecenia lekarza. Po zabiegu może czuć się lekko oszołomiony, dlatego przez kilka godzin powinien unikać prowadzenia pojazdów i wymaga opieki osoby towarzyszącej.

Bez względu na rodzaj sedacji, przez cały czas trwania leczenia pacjent jest monitorowany pod kątem funkcji życiowych, takich jak tętno, ciśnienie krwi i poziom tlenu we krwi. Lekarz może na bieżąco dostosowywać dawkę leków, aby zapewnić maksymalny komfort i bezpieczeństwo. Po zakończeniu zabiegu pacjent pozostaje pod obserwacją przez kilkanaście minut do godziny, w zależności od zastosowanej metody sedacji i jego indywidualnej reakcji na leki.

Wskazania do leczenia w sedacji

Leczenie w sedacji jest szczególnie polecane pacjentom, którzy odczuwają silny lęk przed zabiegami stomatologicznymi. Jest to także dobre rozwiązanie dla osób, które mają trudności ze współpracą z lekarzem lub wymagają długotrwałych procedur stomatologicznych.

Sedację stosuje się w przypadkach takich jak:

• Silna dentofobia, gdy strach przed leczeniem uniemożliwia przeprowadzenie zabiegów,
• Długi czas trwania zabiegu, gdy pacjent mógłby odczuwać dyskomfort związany z długim przebywaniem na fotelu dentystycznym,
• Wrażliwy odruch wymiotny, który utrudnia leczenie stomatologiczne, zwłaszcza w obrębie tylnych zębów,
• Chirurgiczne usuwanie zębów, w tym ósemek i zębów zatrzymanych,
• Implantologia, gdy konieczne jest wszczepienie kilku implantów w trakcie jednej wizyty,
• Leczenie stomatologiczne u dzieci, które nie są w stanie współpracować z lekarzem.

Sedacja bywa także stosowana u pacjentów z niepełnosprawnościami, które uniemożliwiają spokojne poddanie się leczeniu. W takich przypadkach metoda ta pozwala na bezpieczne i komfortowe przeprowadzenie zabiegów.

Przeciwwskazania do leczenia w sedacji

Choć sedacja jest bezpieczna, istnieją sytuacje, w których jej zastosowanie może nie być możliwe. Przeciwwskazania zależą od rodzaju sedacji i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Sedacji wziewnej nie stosuje się u pacjentów z chorobami układu oddechowego, takimi jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), astma w ciężkim stadium czy infekcje górnych dróg oddechowych, które mogą utrudniać oddychanie przez maseczkę.

Sedacji dożylnej nie zaleca się u osób z niewydolnością serca, niekontrolowanym nadciśnieniem, chorobami neurologicznymi oraz u kobiet w pierwszym trymestrze ciąży. Przeciwwskazaniem może być także silna alergia na środki sedacyjne oraz niektóre schorzenia metaboliczne. W przypadku pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe lub cierpiących na zaburzenia krzepnięcia krwi, lekarz może zalecić dodatkowe badania lub konsultację ze specjalistą przed podjęciem decyzji o sedacji.

Skutki uboczne po leczeniu w sedacji

Sedacja jest dobrze tolerowana, ale u niektórych pacjentów mogą wystąpić przejściowe skutki uboczne. W przypadku sedacji wziewnej najczęściej są to lekkie zawroty głowy lub uczucie senności, które szybko mijają po podaniu tlenu.

Po sedacji dożylnej pacjenci mogą odczuwać krótkotrwałe oszołomienie, senność lub niewyraźne wspomnienia dotyczące zabiegu. Rzadziej mogą wystąpić nudności, zmiany ciśnienia krwi lub chwilowe trudności z koncentracją. Z tego powodu zaleca się, aby pacjent miał zapewnioną opiekę osoby towarzyszącej przez kilka godzin po zabiegu i unikał prowadzenia pojazdów.

W przypadku pacjentów ze skłonnością do lęku lub paniki może zdarzyć się reakcja paradoksalna, w której zamiast uspokojenia pojawia się pobudzenie. Jest to rzadkie, ale jeśli wystąpi, lekarz przerywa sedację i dobiera inną metodę leczenia.

Ile kosztuje leczenie w sedacji?

• Sedacja wziewna (podtlenek azotu) kosztuje od 150 do 400 zł za sesję,
• Sedacja dożylna, przeprowadzana przez anestezjologa, kosztuje od 500 do 1500 zł, w zależności od czasu trwania zabiegu i rodzaju użytych leków.

Koszt sedacji nie obejmuje samego leczenia stomatologicznego i jest naliczany jako dodatkowa opłata do przeprowadzanego zabiegu.

Często zadawane pytania

Czy po sedacji można prowadzić samochód?
Nie, po sedacji dożylnej pacjent powinien unikać prowadzenia pojazdów przez co najmniej 12 godzin.

Czy sedacja całkowicie eliminuje ból?
Nie, sedacja uspokaja, ale nie działa jak znieczulenie miejscowe, które jest podawane dodatkowo.

Czy po sedacji pamięta się zabieg?
W przypadku sedacji dożylnej pacjent często nie pamięta przebiegu leczenia.

Czy sedacja jest bezpieczna dla dzieci?
Tak, ale powinna być przeprowadzana przez doświadczonego lekarza i dostosowana do wieku dziecka.

Jak długo trwa działanie sedacji?
Efekt relaksacji utrzymuje się tylko podczas podawania środków uspokajających i znika po kilku minutach lub godzinach.