Ból zęba to jeden z najbardziej charakterystycznych i jednoznacznych objawów w stomatologii. Zwykle wskazuje, że ząb wymaga leczenia, a jego źródło można stosunkowo łatwo zlokalizować. Istnieją jednak sytuacje, gdy ból nie trzyma się jednego miejsca – raz odczuwasz go w dolnej szczęce, innym razem w górnych zębach, a czasem promieniuje nawet w stronę ucha czy oka. To tzw. wędrujący ból zębów, który potrafi zmylić zarówno pacjenta, jak i dentystę. Zrozumienie tego zjawiska jest ważne, bo bywa sygnałem ukrytych problemów zdrowotnych, a niekiedy poważnych chorób wymagających szybkiej diagnostyki.
Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.
Może Cię zainteresować: Czy połknięcie zęba jest niebezpieczne – prawdziwego, mlecznego, sztucznego?
Czym jest wędrujący ból zębów?
Wędrujący ból zębów to dolegliwość, w której ból zmienia lokalizację, zamiast utrzymywać się w jednym konkretnym zębie. Pacjent może odczuwać go jednego dnia w okolicy kła, następnego w trzonowcach, a później ból zanika i pojawia się po drugiej stronie szczęki. Zdarza się, że lekarz podczas badania nie znajduje żadnych zmian w tych zębach, które wskazuje pacjent, mimo że dolegliwość jest wyraźna i uporczywa. Zjawisko to często związane jest z bólem przeniesionym, czyli takim, który odczuwany jest w innym miejscu niż jego faktyczne źródło. Zęby i twarz unerwia nerw trójdzielny, który odbiera bodźce bólowe z wielu struktur, przez co mózg nie zawsze potrafi dokładnie wskazać miejsce pochodzenia sygnału.
🦷 Ból przeniesiony nie dotyczy tylko stomatologii. Podobny mechanizm obserwuje się np. przy zawale serca, gdy ból z klatki piersiowej odczuwany jest w ramieniu czy żuchwie. Układ nerwowy nie zawsze precyzyjnie lokalizuje źródło problemu.
Przyczyny wędrującego bólu zębów
Najczęstszą przyczyną są infekcje i stany zapalne w obrębie zatok szczękowych. Ból zatokowy może imitować dolegliwości zębowe, szczególnie w górnym łuku. Pacjent jest przekonany, że bolą go górne trzonowce, tymczasem przyczyną jest stan zapalny błony śluzowej zatoki. Inną przyczyną mogą być zaburzenia w stawach skroniowo-żuchwowych – napięcia mięśni, zgrzytanie zębami i przeciążenia powodują promieniowanie bólu do różnych zębów. Częstym źródłem wędrującego bólu są także neuralgie nerwu trójdzielnego, czyli zaburzenia przewodnictwa w samym nerwie. W takim przypadku ból jest nagły, ostry i trudny do przewidzenia, a jego lokalizacja zmienia się dynamicznie. Zdarza się również, że ból pochodzi z odległych struktur. Infekcje gardła, ucha, a nawet kręgosłupa szyjnego mogą powodować promieniowanie do okolicy jamy ustnej. W rzadkich przypadkach przyczyną wędrującego bólu zębów są schorzenia ogólnoustrojowe, takie jak choroba niedokrwienna serca. Ból wieńcowy może promieniować do żuchwy i zostać błędnie zinterpretowany jako ból zęba.
🦷 Czasem wędrujący ból zębów jest pierwszym objawem problemów zdrowotnych, które nie mają związku ze stomatologią. Dlatego ignorowanie go lub wielokrotne leczenie zdrowych zębów może opóźnić prawidłową diagnozę.
Czy to może mieć niebezpieczne skutki?
Wędrujący ból zębów jest z reguły niegroźny, np. gdy wynika z przeziębienia czy chwilowego podrażnienia nerwu. Jednak w niektórych sytuacjach może maskować poważne choroby. Jeżeli ból ma związek z zapaleniem zatok i nie zostanie wyleczony, infekcja może rozprzestrzenić się na inne obszary. Jeśli to neuralgia, zaniedbanie leczenia prowadzi do przewlekłego bólu, który znacząco obniża komfort życia. Najgroźniejszy scenariusz dotyczy sytuacji, gdy ból promieniuje z serca – wtedy jego zbagatelizowanie może być niebezpieczne dla życia. Dlatego każdy przypadek wędrującego bólu zębów wymaga dokładnej diagnostyki i nie powinien być lekceważony.
Diagnostyka wędrującego bólu zębów
Rozpoznanie tej dolegliwości nie jest łatwe i często wymaga współpracy kilku specjalistów. Dentysta zaczyna od szczegółowego badania jamy ustnej, zdjęć RTG, a czasem tomografii komputerowej, aby wykluczyć choroby zębów i przyzębia. Jeśli zęby okazują się zdrowe, kieruje pacjenta do laryngologa w celu oceny zatok, a w niektórych przypadkach także do neurologa. Pomocna może być również konsultacja kardiologiczna, jeśli ból pojawia się w połączeniu z innymi objawami, jak ucisk w klatce piersiowej czy duszności. W diagnostyce ważny jest szczegółowy wywiad – lekarz pyta, jak długo trwa ból, w jakich sytuacjach się nasila, czy towarzyszą mu inne objawy.
Czy wędrujący ból zębów się leczy?
Tak, jednak leczenie zależy od przyczyny. Jeśli winne są zatoki, stosuje się leczenie przeciwzapalne i odblokowujące drożność. Gdy problemem jest staw skroniowo-żuchwowy, pomocne są ćwiczenia, fizjoterapia, czasem szyny relaksacyjne. Neuralgia nerwu trójdzielnego wymaga leczenia farmakologicznego – stosuje się leki regulujące przewodnictwo nerwowe, które zmniejszają częstość i nasilenie ataków. Jeżeli ból ma charakter kardiologiczny, pacjent trafia do specjalisty chorób serca, a leczenie stomatologiczne nie ma tu żadnego znaczenia. Najważniejsze jest rozpoznanie źródła, bo tylko wtedy leczenie przynosi trwałą poprawę.
🦷 Leczenie wędrującego bólu zębów rzadko ogranicza się do jednego specjalisty. Często wymaga współpracy dentysty, laryngologa, neurologa, a czasem także kardiologa. Tylko interdyscyplinarne podejście pozwala znaleźć i usunąć prawdziwą przyczynę.
Z czym możesz pomylić tę dolegliwość?
Pacjenci często mylą wędrujący ból zębów z typową próchnicą, szczególnie jeśli ból pojawia się nagle i jest ostry. Bywa również mylony z nadwrażliwością, gdy ząb reaguje na zimne i gorące bodźce. Innym częstym błędem jest interpretacja bólu pochodzącego z zatok jako problemu stomatologicznego. Zdarza się też, że neuralgia nerwu trójdzielnego mylona jest z bólem po leczeniu kanałowym. Dlatego zanim lekarz podejmie decyzję o leczeniu zęba, powinien upewnić się, że rzeczywiście to on jest źródłem bólu.
Wędrujący a nieokreślony ból zębów
Choć oba pojęcia brzmią podobnie, nie oznaczają tego samego. Wędrujący ból zębów ma swoje źródło – zwykle w zatokach, nerwach, stawach czy innych strukturach – ale objawia się w różnych miejscach jamy ustnej. Natomiast nieokreślony ból zębów, zwany atypical odontalgia, to przewlekły ból o trudnym do uchwycenia podłożu. Pacjent odczuwa go stale, nie zmienia lokalizacji i nie ustępuje mimo leczenia stomatologicznego. Uznaje się go za rodzaj bólu neuropatycznego lub psychogennego. W odróżnieniu od bólu wędrującego, który zwykle można w końcu wyjaśnić, atypical odontalgia bywa diagnozą wykluczającą i wymaga terapii przeciwbólowej, a nie stomatologicznej.
Bibliografia
- https://www.ushealthgroup.com/2021/07/12/traveling-tooth-pain/
- https://en.wikipedia.org/wiki/Atypical_facial_pain
