Czy połknięcie zęba jest niebezpieczne – prawdziwego, mlecznego, sztucznego?

Połknięcie zęba brzmi groźnie i wielu pacjentów wpada w panikę, gdy do tego dojdzie. Zdarza się to częściej, niż można by przypuszczać – podczas wypadku, silnego urazu, a nawet w trakcie zwykłego posiłku, gdy ząb lub jego fragment odłamie się i przypadkowo trafi do przełyku. W gabinetach stomatologicznych również nie jest to zjawisko niezwykłe: podczas leczenia protetycznego czy w trakcie usuwania zębów pacjent może przypadkowo połknąć koronę, most lub fragment protezy. Dzieci połykają swoje mleczaki niemal nieświadomie, a dorośli obawiają się konsekwencji połknięcia korony czy zęba ze sztyftem. Najczęściej kończy się to bez dramatycznych skutków, jednak są sytuacje, gdy ryzyko powikłań jest realne i wymaga czujności.

Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.

Czy połknięcie zęba jest niebezpieczne?

W większości przypadków połknięty ząb lub jego fragment przechodzi przez przewód pokarmowy i zostaje wydalony naturalnie w ciągu kilku dni. Dotyczy to zwłaszcza małych, gładkich fragmentów, które nie mają ostrych krawędzi. Jednak zawsze należy wziąć pod uwagę kilka czynników: wielkość zęba, jego kształt, obecność metalowych elementów, a także wiek i stan zdrowia pacjenta. To właśnie te zmienne decydują, czy sytuacja będzie wymagała interwencji lekarskiej. Połknięcie ostrego, dużego lub metalowego elementu niesie ryzyko uszkodzenia błony śluzowej przełyku, żołądka czy jelit. W rzadkich przypadkach może dojść do perforacji, czyli przebicia ściany przewodu pokarmowego, co wiąże się z poważnym stanem zapalnym i wymaga natychmiastowej operacji. Zdarza się także, że połknięty ząb utknie w przełyku i wywoła uczucie ciała obcego, ból w klatce piersiowej, kaszel czy trudności w połykaniu – wówczas konieczna jest pilna pomoc medyczna.

Połknięcie sztucznego zęba

Sztuczne zęby, takie jak elementy protezy, fragment mostu czy implantowa korona, są potencjalnie bardziej niebezpieczne niż naturalne. Wynika to z ich materiału i ostrych krawędzi, które mogą podrażniać lub uszkadzać ściany przewodu pokarmowego. W przypadku połknięcia większego elementu protezy ryzyko zaklinowania w przełyku znacząco rośnie. Dlatego jeśli pacjent zauważy, że połknął fragment sztucznego uzębienia i odczuwa ból, ucisk lub trudności z przełykaniem, nie powinien czekać – należy udać się na izbę przyjęć, gdzie lekarze wykonają badania obrazowe i w razie potrzeby usuną ciało obce endoskopowo.

Połknięcie zęba ze sztyftem

Jeszcze poważniejsze jest połknięcie zęba odbudowanego na metalowym sztyfcie. Taki element jest twardy, ostry i dłuższy niż zwykły fragment korony. Może działać jak „gwóźdź”, który rani tkanki przewodu pokarmowego. Ryzyko perforacji jest w tym przypadku większe, a dolegliwości mogą być intensywne – od bólu gardła po silne bóle brzucha. W takiej sytuacji absolutnie nie wolno czekać, aż problem „sam się rozwiąże”. Konieczna jest pilna diagnostyka w szpitalu, zwykle w postaci RTG lub tomografii komputerowej, i decyzja o ewentualnym usunięciu połkniętego przedmiotu.

Połknięcie zęba mlecznego

U dzieci połknięcie mleczaka to częsty scenariusz. Taki ząb jest mały, lekki i zwykle pozbawiony ostrych krawędzi, dlatego w większości przypadków przechodzi przez układ pokarmowy bez problemu. Rodzice często nawet nie zauważają, kiedy dziecko połknęło ząb – dowiadują się dopiero wtedy, gdy nie mogą go znaleźć po wypadnięciu. Choć sytuacja zwykle nie jest groźna, zawsze należy obserwować malucha. Jeśli pojawią się objawy takie jak ból brzucha, wymioty, krew w stolcu czy kaszel i duszność, trzeba natychmiast udać się do lekarza.

🦷 Pediatrzy podkreślają, że większym zagrożeniem niż połknięcie mleczaka jest jego zakrztuszenie i dostanie się do dróg oddechowych. Wtedy ryzyko uduszenia jest realne i wymaga błyskawicznej reakcji.

Połknięcie korony zęba – skutki

Korony protetyczne wykonane są najczęściej z porcelany, metalu lub ich połączenia. Połknięcie takiej korony może powodować podrażnienie przewodu pokarmowego, szczególnie jeśli ma ostre brzegi. W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy korona nie utknęła w przełyku – objawem może być ból w klatce piersiowej, trudności w połykaniu czy ucisk w gardle. Jeśli takie symptomy się pojawią, niezbędna jest pomoc medyczna. Gdy korona trafi do żołądka, zazwyczaj zostaje wydalona w ciągu kilku dni. Lekarze często zlecają kontrolne zdjęcie RTG, aby upewnić się, że przedmiot przesuwa się dalej w jelitach i nie utknął. Większość przypadków kończy się szczęśliwie, jednak pacjent powinien obserwować swój organizm i zgłosić się do lekarza, jeśli pojawią się silne bóle brzucha, krwawienia lub gorączka.

Połknięcie zęba przez dziecko – co robić?

Rodzic, który zauważy, że dziecko połknęło ząb, powinien przede wszystkim zachować spokój. W większości przypadków mleczak zostanie wydalony naturalnie. Warto jednak bacznie obserwować dziecko i zwrócić uwagę na ewentualne niepokojące objawy. Jeśli pojawią się duszności, kaszel, sinienie skóry lub dziecko nagle zacznie się dusić, trzeba natychmiast wezwać pogotowie. To sygnał, że ząb zamiast do przewodu pokarmowego trafił do dróg oddechowych. Jeśli nie ma objawów ze strony układu oddechowego, rodzice powinni obserwować dziecko i w razie pojawienia się bólu brzucha, wymiotów czy gorączki zgłosić się do pediatry. Lekarz może zlecić badanie RTG, aby sprawdzić, gdzie znajduje się połknięty ząb i czy przesuwa się w przewodzie pokarmowym. W większości przypadków wystarczy cierpliwość i obserwacja.

🦷 W literaturze pediatrycznej opisano wiele przypadków dzieci, które połknęły swoje mleczaki. Zdecydowana większość zakończyła się bez powikłań, a ząb „wyszedł” naturalnie. Lekarze jednak podkreślają – każdą taką sytuację warto skonsultować, by wykluczyć ryzyko powikłań.

Bibliografia

• https://www.colgate.com/en-us/oral-health/kids-oral-care/is-swallowing-a-tooth-dangerous
• https://www.kingstownedentist.com/post/what-happens-if-you-swallow-a-tooth
• https://www.vividsmiles.com/blog-posts/what-happens-if-you-swallow-a-tooth