Przeterminowane mleko – czy kwaśne mleko jest bezpieczne do spożycia?

Mleko psuje się w wyniku działania bakterii, przede wszystkim Lactococcus lactis i różnych szczepów Lactobacillus, które rozkładają laktozę do kwasu mlekowego. Gdy jego stężenie rośnie, mleko staje się kwaśne, zmienia zapach i zaczyna się ścinać, tworząc grudki kazeiny. W późniejszym etapie rozwijają się także bakterie gnilne, jak Pseudomonas czy Clostridium, które produkują gazy i związki o nieprzyjemnym zapachu. W efekcie mleko z klarownego i płynnego zamienia się w kwaśną, gęstą i często pienistą masę. Przeterminowane mleko jest uznawane za niebezpieczne do spożycia.

Najważniejsze informacje:

• Jak rozpoznać przeterminowane mleko? Przeterminowane mleko często ma kwaśny zapach, grudkowatą konsystencję i zmienia smak na kwaśny lub gorzki.
• Czy można pić przeterminowane mleko? Niektóre mleka, jak UHT, mogą być spożywane kilka dni po terminie, jeśli były odpowiednio przechowywane. Mleko pasteryzowane i surowe należy spożyć przed terminem przydatności.
• Skutki wypicia mleka po terminie obejmują bóle brzucha, nudności i biegunkę. W cięższych przypadkach zatrucia mogą wystąpić dreszcze i gorączka.
• Jak leczyć zatrucie kwaśnym mlekiem? Warto się nawodnić, stosować lekkostrawną dietę i ewentualnie sięgnąć po probiotyki. W razie nasilenia objawów należy skonsultować się z lekarzem.
• Które mleko psuje się najwolniej? Mleko UHT ma najdłuższą trwałość, a mleko fermentowane, dzięki obecności bakterii, również psuje się wolniej.

Aktualizacja: 27.08.2025

Jak rozpoznać przeterminowane mleko?

Najszybciej daje o sobie znać zapach: świeże mleko pachnie delikatnie i lekko słodko, podczas gdy zepsute wydziela intensywnie kwaśną woń, czasem wręcz drażniącą. Kolejnym sygnałem jest konsystencja – zamiast jednolitej, płynnej struktury pojawiają się grudki i płaty kazeiny, które łatwo zauważyć przy nalewaniu do szklanki. Smak również nie pozostawia wątpliwości: psujące się mleko jest kwaśne, a w bardziej zaawansowanym stadium nabiera gorzkiego posmaku. Rzadziej, ale także zauważalnie, zmienia się kolor – z czystej bieli przechodzi w odcień żółtawy lub szaro-mleczny. Sygnały zepsutego mleka:

• kwaśny, ostry zapach,
• grudki i płaty w konsystencji,
• wyraźnie kwaśny lub gorzki smak,
• lekkie żółknięcie lub szarawy odcień.

Jak smakuje zepsute mleko, zanim skwaśnieje?

Zanim mleko stanie się typowo kwaśne, można wyczuć w nim subtelne nuty zepsucia – pojawia się metaliczny lub gorzkawy posmak. To efekt początkowej fermentacji, kiedy bakterie zaczynają rozkładać laktozę, generując kwas mlekowy, a jednocześnie w tle rozwija się mikroflora gnilna, zmieniająca smak. W takim stadium smak jest nieprzyjemnie ostry, ściągający, a konsystencja coraz bardziej gęsta – to sygnały, że mleko jest już lekko „skwaśniałe” i zaczyna się psucie.

Czy można pić przeterminowane mleko?

Picie przeterminowanego mleka jest ryzykowne, ale istnieją sytuacje, w których jest zdatne do spożycia. Przede wszystkim, należy odróżnić datę przydatności do spożycia od daty minimalnej trwałości. Pierwsza z nich, oznaczana zwykle jako „należy spożyć do”, dotyczy produktów szybko psujących się, które nie powinny być spożywane po tej dacie. Druga data informuje, że produkt może być bezpieczny nawet po upływie określonego terminu, jeśli jest prawidłowo przechowywany.

W przypadku mleka zwykłego, pasteryzowanego, często po upływie daty przydatności do spożycia mleko zaczyna się psuć, dlatego lepiej go nie spożywać. Mleko UHT, dzięki wysokotemperaturowej obróbce, może być bezpieczne do picia przez kilka dni po terminie, jeśli było zamknięte. Mleko fermentowane (jogurt, kefir) z reguły nadaje się do spożycia dłużej niż zwykłe mleko, ponieważ zawarte w nim bakterie działają ochronnie i hamują rozwój drobnoustrojów patogennych.

Skutki wypicia mleka po terminie

Bakterie obecne w mleku po terminie podrażniają przewód pokarmowy, co zwykle objawia się bólem brzucha, nudnościami, wymiotami oraz biegunką. W cięższych przypadkach dochodzi do zatrucia pokarmowego, któremu towarzyszą gorączka, dreszcze i ogólne osłabienie. Pierwsze symptomy pojawiają się zwykle już po kilku godzinach od wypicia, a ich nasilenie zależy od ilości spożytego mleka i odporności organizmu. Najczęstsze skutki wypicia zepsutego mleka:

• nudności, wymioty i bóle brzucha,
• biegunka,
• objawy zatrucia pokarmowego: gorączka, dreszcze, osłabienie.

Nieotwarte mleko po terminie – czy można je pić?

Nieotwarte mleko jest bezpieczne do spożycia kilka dni (pasteryzowane) lub nawet tygodni po dacie „należy spożyć do” – ale tylko jeśli było przechowywane w lodówce i nie nosi śladów uszkodzeń opakowania. W przypadku UHT z datą minimalnej trwałości, mleko nieotwarte potrafi zachować dobrą jakość i nadaje się do picia przez wiele tygodni czy nawet miesięcy, o ile opakowanie nie jest uszkodzone. Zawsze jednak najpierw oceń zapach, wygląd i konsystencję – jeśli nie są zaburzone, mleko prawdopodobnie nadaje się do spożycia.

Jak leczyć zatrucie kwaśnym mlekiem?

Podstawą jest nawodnienie – częste picie wody chroni przed odwodnieniem i pomaga szybciej usunąć toksyny. W pierwszych godzinach zrezygnuj z ciężkich, tłustych i ostro przyprawionych potraw; wybieraj lekkostrawną dietę, która nie obciąża jelit. Pomocne są probiotyki, które odbudowują naturalną florę bakteryjną, osłabioną przez kontakt z drobnoustrojami obecnymi w zepsutym mleku. W przypadku nasilonych dolegliwości sięgnij po dostępne bez recepty leki przeciwbiegunkowe lub przeciwwymiotne, jednak dopiero po wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Jak złagodzić objawy zatrucia mlekiem:

• pij dużo wody,
• jedz lekkostrawnie,
• stosuj probiotyki,
• rozważ leki po konsultacji z lekarzem.

Które mleko psuje się najwolniej?

1. Mleko UHT (Ultra High Temperature) – Dzięki obróbce wysokotemperaturowej, mleko UHT ma trwałość nawet do kilku miesięcy (zazwyczaj 6-9 miesięcy). Po otwarciu może być spożywane przez kilka dni, ale po upływie kilku dni zaczyna się psuć, zwłaszcza w cieplejszych warunkach.
2. Mleko pasteryzowane – Zwykłe mleko pasteryzowane ma krótszy okres przydatności – zazwyczaj 7-10 dni od produkcji. Proces pasteryzacji niszczy większość bakterii, ale nie chroni mleka przed zepsuciem, jeśli nie jest przechowywane w lodówce.
3. Mleko surowe – Ze względu na brak obróbki termicznej psuje się najszybciej, zazwyczaj po 1-2 dniach, nawet w warunkach chłodniczych. Surowe mleko jest podatne na rozwój bakterii, dlatego powinno być spożywane jak najszybciej lub przetworzone.
4. Mleko fermentowane (kefir, jogurt) – Dzięki zawartości kultur bakterii mleko fermentowane ma dłuższą trwałość i może być bezpieczne do spożycia przez kilka dni po terminie. Bakterie kwasu mlekowego pełnią funkcję ochronną, hamując rozwój drobnoustrojów patogennych.

Jak wydłużyć trwałość mleka?

Od razu po zakupie przechowuj mleko w lodówce, w jej chłodnej części (nie na drzwiach), w temperaturze ok. 3–4 °C – to opóźnia rozwój bakterii. Szczelnie zamykaj opakowanie po użyciu i szybko je odstawiaj z powrotem do chłodniejszej strefy. Zostawienie mleka poza lodówką przyspiesza jego psucie, dlatego unikaj takich sytuacji. Wersje UHT (tzw. long-life) zachowują świeżość znacznie dłużej – nieotwarte mogą leżeć w chłodnym, suchym miejscu nawet do 6–9 miesięcy. Po otwarciu muszą być w lodówce i zużyte w ciągu 7 dni. Dodatkowo możesz mleko zamrozić – zachowa wartości odżywcze do około 3 miesięcy, choć jego konsystencja po rozmrożeniu będzie nieco zmieniona.

Zsiadłe mleko po terminie – czy można je pić?

Zsiadłe mleko po terminie zazwyczaj nie nadaje się do picia. Naturalne zsiadanie jest możliwe tylko w przypadku mleka świeżego, niepasteryzowanego, które dzięki obecności bakterii kwasu mlekowego fermentuje w sposób kontrolowany i bezpieczny. Mleko pasteryzowane, które skwaśnieje po terminie, nie przechodzi takiej naturalnej fermentacji – zamiast tego psuje się i staje się środowiskiem dla bakterii chorobotwórczych. Dlatego zsiadłe mleko z kartonu czy butelki po terminie nie jest bezpieczne i lepiej go nie pić.

Sprawdź także:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35059646

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1155/2023/9982886

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2665927121001301