Dentysta w większości przypadków potrafi ocenić, czy pacjent pali papierosy lub e-papierosy. Objawy w jamie ustnej są na tyle charakterystyczne, że trudno je ukryć, nawet jeśli ktoś regularnie myje zęby i używa płynów do płukania. Zmiany w kolorze szkliwa, osad na języku, nieświeży oddech czy choroby dziąseł to sygnały, które stomatolog zauważy od razu. Zobacz, co dokładnie zdradza palacza, jak wygląda to w przypadku e-papierosów z nikotyną i bez niej oraz jak dentysta postępuje w sytuacji, gdy niepełnoletni pacjent ukrywa swój nałóg.
Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.
Może Cię zainteresować: Zęby palacza – jak dym tytoniowy niszczy jamę ustną?
Czy dentysta widzi, że ktoś pali papierosy?
Stomatolog prawie zawsze rozpozna osobę palącą. W jamie ustnej pojawiają się zmiany, których nie da się zatuszować samym szczotkowaniem. Najbardziej oczywiste to przebarwienia na zębach i języku. Nikotyna i substancje smoliste wnikają w szkliwo, a z czasem ciemne plamy stają się coraz bardziej trwałe. Dentysta dostrzeże również osad i kamień nazębny, które u palaczy odkładają się znacznie szybciej. Innym sygnałem jest recesja dziąseł, czyli ich cofanie się, co powoduje odsłanianie szyjek i korzeni zębów. Palacze mają też częściej suchą jamę ustną i charakterystyczny, nieprzyjemny zapach oddechu, który jest mieszanką wchłoniętego dymu i aktywności bakterii.
🦷 Palenie papierosów wpływa na cały organizm, ale w jamie ustnej jest szczególnie widoczne. Osoby palące są bardziej narażone na paradontozę, a gojenie ran po zabiegach chirurgicznych przebiega u nich wolniej. Dentysta, widząc takie objawy, może od razu powiązać je z paleniem.
Czy dentysta widzi, że ktoś pali e-papierosy?
E-papierosy nie pozostawiają dymnych osadów na szkliwie w takim stopniu jak tradycyjne papierosy. Ale stomatolog i tak potrafi zauważyć różnice między jamą ustną osoby palącej e-papierosy a niepalącej. Najczęściej widoczna jest przesuszona błona śluzowa, ponieważ glikol propylenowy i gliceryna używane w liquidach silnie odwadniają powierzchnię tkanek. To prowadzi do uczucia suchości, a suchość sprzyja namnażaniu bakterii. Dentysta często dostrzega także podrażnione dziąsła, zaczerwienienia i częstsze krwawienia. Z czasem pojawia się białawy nalot na języku, a oddech nabiera specyficznego chemicznego zapachu, który odróżnia się od świeżego oddechu osoby niepalącej.
Czy dentysta wykryje palenie e-papierosów bez nikotyny?
Wielu osobom wydaje się, że korzystanie z e-papierosów bez nikotyny jest całkowicie neutralne dla zdrowia jamy ustnej. To błędne założenie, bo nawet same nośniki, czyli glikol propylenowy i gliceryna, mogą wywoływać wyraźne zmiany. Dentysta zauważy typową suchość śluzówki i naloty, a także częstsze podrażnienia języka i policzków. Choć brak nikotyny oznacza mniejsze ryzyko przebarwień czy spowolnionego gojenia ran, to ślady po e-papierosach pozostają widoczne. Stomatolog jest więc w stanie rozpoznać pacjenta, który regularnie sięga po takie urządzenie, nawet jeśli liquidy nie zawierają nikotyny.
🦷 Nawet e-papierosy beznikotynowe zwiększają ryzyko infekcji jamy ustnej. Wynika to z przesuszenia śluzówki i zaburzenia naturalnej równowagi bakteryjnej. Dlatego dentysta, widząc takie zmiany, często dopytuje o korzystanie z vapingu.
Czy dentysta może powiedzieć rodzicom, że dziecko pali?
Stomatologa obowiązuje tajemnica lekarska. Oznacza to, że nie może bez zgody pacjenta ujawniać informacji dotyczących jego zdrowia, w tym także palenia papierosów czy e-papierosów. W przypadku pacjentów niepełnoletnich sytuacja jest bardziej złożona, gdyż rodzic ma prawo do informacji o stanie zdrowia dziecka. W praktyce większość dentystów stara się najpierw porozmawiać z nastolatkiem i zachęcić go, aby sam podjął temat z rodzicami. Lekarz może jednak ujawnić fakty dotyczące zdrowia jamy ustnej, np. stan dziąseł, choroby czy konieczność leczenia, nawet jeśli ich przyczyną jest palenie. Nie powinien natomiast mówić wprost o nałogu, jeśli pacjent nie wyrazi na to zgody, chyba że chodzi o sytuację bezpośredniego zagrożenia zdrowia.
Po czym jeszcze dentysta rozpoznaje palacza?
Objawów jest znacznie więcej niż tylko przebarwienia. Palacze mają częściej przewlekłe zapalenie dziąseł i przyzębia, co dentysta widzi w postaci krwawienia, obrzęku i odsunięcia się tkanek od zębów. Rany w jamie ustnej goją się wolniej, a po zabiegach chirurgicznych częściej dochodzi do powikłań, takich jak suchy zębodół. Palenie powoduje również zmiany na podniebieniu, które staje się zrogowaciałe i cętkowane – to tzw. keratoza podniebienna palacza. Częstym objawem jest też tzw. „czarny, włochaty język”, czyli przerost brodawek nitkowatych z nagromadzonym ciemnym nalotem. Wszystko to są dla stomatologa wyraźne sygnały, że pacjent pali.
🦷 Wiele zmian spowodowanych paleniem ma charakter odwracalny, jeśli pacjent przestanie palić. Po kilku tygodniach poprawia się koloryt dziąseł i zmniejsza suchość jamy ustnej, a po miesiącach intensywnej higieny i profesjonalnego czyszczenia część przebarwień i osadów można usunąć.
Jak sprawdzić, czy ktoś pali papierosy / e-papierosy?
Dentysta nie potrzebuje skomplikowanych testów, by podejrzewać palenie. Już wygląd jamy ustnej i zapach oddechu są bardzo wymowne. Jeśli jednak zachodzi potrzeba potwierdzenia, można wykonać testy laboratoryjne, które wykrywają obecność kotyniny, czyli metabolitu nikotyny, w ślinie lub krwi. Stosuje się je rzadko, głównie w badaniach naukowych lub przy ocenie zdrowia przed poważnymi zabiegami chirurgicznymi. W praktyce codziennej wystarcza wywiad i oględziny jamy ustnej. Doświadczony stomatolog jest w stanie odróżnić pacjenta niepalącego od palacza, nawet jeśli ten ostatni próbuje to ukryć.
Bibliografia
- https://www.urmc.rochester.edu/news/story/first-ever-study-shows-e-cigarettes-cause-damage-to-gum-tissue
- https://insights.dentistry.tamu.edu/vaping-and-oral-health
