Endodonta to lekarz dentysta specjalizujący się w leczeniu chorób miazgi zęba oraz tkanek okołowierzchołkowych, czyli w tzw. leczeniu kanałowym. Jego głównym zadaniem jest uratowanie zębów, których miazga (potocznie: nerw) uległa nieodwracalnemu zapaleniu lub martwicy na skutek próchnicy, urazu, nieszczelnych wypełnień czy powikłań po wcześniejszym leczeniu. Endodonta pracuje z użyciem powiększenia optycznego – lup lub mikroskopu zabiegowego – dzięki czemu możliwa jest precyzyjna lokalizacja, opracowanie i wypełnienie nawet bardzo wąskich lub nietypowo przebiegających kanałów. Leczenie prowadzone przez specjalistę daje szansę na zachowanie zęba, który w przeciwnym razie musiałby zostać usunięty.
Korekta merytoryczna: dr n. med. Anna Leszczyszyn – lekarz stomatolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu na kierunku lekarsko-dentystycznym.
Co robi endodonta w codziennej praktyce?
Endodonta zajmuje się rozpoznawaniem i leczeniem stanów zapalnych miazgi oraz powikłań po wcześniejszych zabiegach endodontycznych. W praktyce klinicznej:
- diagnozuje ból zęba i jego przyczynę na podstawie objawów, badania i zdjęć RTG lub CBCT,
- przeprowadza pierwotne leczenie kanałowe – usuwa zmienioną chorobowo miazgę, oczyszcza kanały i wypełnia je szczelnie materiałem biozgodnym,
wykonuje powtórne leczenie kanałowe (reendo) w przypadkach niepowodzenia wcześniejszej terapii, - usuwa złamane narzędzia z kanałów korzeniowych,
- leczy perforacje, resorpcje i inne powikłania,
- przygotowuje zęby do leczenia protetycznego (np. przed założeniem korony),
- współpracuje z chirurgiem w przypadku konieczności przeprowadzenia resekcji wierzchołka korzenia.
Dzięki zastosowaniu nowoczesnego sprzętu – mikroskopu, endometru, narzędzi maszynowych i systemów płukania – endodonta jest w stanie leczyć zęby z bardzo skomplikowaną anatomią, które dawniej były skazane na ekstrakcję.
Kiedy należy zgłosić się do endodonty?
Do endodonty warto udać się wtedy, gdy pojawia się silny ból zęba, nadwrażliwość na ciepło, obrzęk dziąsła lub wyciek ropny w okolicy korzenia. To sygnały wskazujące na zapalenie lub martwicę miazgi, które wymagają leczenia kanałowego. Inne wskazania do konsultacji z endodontą:
- konieczność powtórnego leczenia kanałowego (np. nawrót bólu po wcześniejszym leczeniu),
- złamanie narzędzia kanałowego podczas wcześniejszej terapii,
- przygotowanie zęba do odbudowy protetycznej (korony, mostu),
- podejrzenie resorpcji wewnętrznej lub zewnętrznej,
- obecność przetoki lub ropnia przy zębie,
- nietypowa anatomia zęba (dodatkowe kanały, zakrzywienia, zrośnięte korzenie).
W przypadku braku leczenia zmiany okołowierzchołkowe mogą powiększać się i prowadzić do rozprzestrzenienia infekcji, a nawet utraty zęba.
Jak wygląda leczenie u endodonty?
Leczenie kanałowe u endodonty odbywa się najczęściej w powiększeniu mikroskopowym i z użyciem specjalistycznych narzędzi.
Po znieczuleniu miejscowym lekarz izoluje ząb za pomocą koferdamu, co zapobiega kontaktowi z bakteriami z jamy ustnej. Następnie otwiera komorę zęba i lokalizuje kanały korzeniowe. Ich opracowanie odbywa się mechanicznie i chemicznie – za pomocą pilników maszynowych oraz intensywnego płukania środkami dezynfekującymi.
Po oczyszczeniu i osuszeniu kanały są szczelnie wypełniane materiałem biozgodnym, najczęściej gutaperką. W kolejnych etapach ząb jest odbudowywany – czasem tymczasowo, a ostatecznie koroną lub wkładem protetycznym. Całość może odbyć się podczas jednej lub kilku wizyt, w zależności od trudności przypadku.
Czy leczenie endodontyczne boli?
Nie – zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym i jest całkowicie bezbolesny. Nawet w przypadkach silnego zapalenia, po podaniu odpowiednich środków znieczulających pacjent nie odczuwa bólu w trakcie opracowywania kanałów.
Po zabiegu może pojawić się niewielka wrażliwość lub tkliwość przy nagryzaniu, która ustępuje po kilku dniach. Endodonta może zalecić leki przeciwbólowe, ale w większości przypadków objawy ustępują samoistnie.
Często zadawane pytania
Czy każdy stomatolog może leczyć kanałowo?
Tak, ale endodonta posiada specjalistyczną wiedzę, sprzęt i doświadczenie w leczeniu trudnych przypadków, które wykraczają poza standardową praktykę stomatologiczną.
Czy ząb po leczeniu kanałowym jest słabszy?
Ząb pozbawiony miazgi nie jest już odżywiany przez naczynia krwionośne, dlatego jest bardziej podatny na złamania. Dlatego po leczeniu kanałowym często zaleca się jego wzmocnienie koroną protetyczną.
Czy można wyleczyć każdy ząb kanałowo?
Wiele zębów można uratować, nawet tych z bardzo skomplikowaną anatomią lub wcześniejszym niepowodzeniem leczenia. Ostateczna decyzja zależy od rozległości zmian i możliwości odbudowy zęba.
Jak długo trwa leczenie u endodonty?
W nieskomplikowanych przypadkach leczenie odbywa się podczas jednej wizyty trwającej od 60 do 120 minut. Bardziej złożone sytuacje mogą wymagać kilku wizyt.
Czy leczenie kanałowe jest drogie?
Leczenie u endodonty z użyciem mikroskopu i narzędzi maszynowych wiąże się z wyższym kosztem niż standardowe leczenie, ale daje znacznie większe szanse na uratowanie zęba.
