Czy zdarzyło Ci się kiedyś, że po zjedzeniu słodkiego deseru zaatakował Cię silny ból zębów? Taki silny, nieprzyjemny dreszcz (np. podczas przeżuwania czekolady) jest w gruncie rzeczy dość częstym problemem. Przeczytaj, dlaczego tak się dzieje i jak tego unikać.
Za ból zębów po słodyczach odpowiadają… bakterie?
Zgadza się – cukier (zwłaszcza w formie prostej, jak sacharoza, glukoza czy fruktoza) jest świetnym źródłem energii dla tzw. bakterii kwasotwórczych. Wśród najczęściej występujących w jamie ustnej wyróżniamy Streptococcus mutans oraz Lactobacillus – te żyjące na powierzchni zębów drobnoustroje trawią przeżuwane cukry i wywołują proces fermentacji, podczas którego powstaje kwas mlekowy, octowy oraz propionowy.
Następnie kwasy te obniżają pH w jamie ustnej z neutralnego (ok. 7) do kwaśnego poziomu poniżej 5,5. Ten punkt krytyczny, znany jako próg demineralizacji szkliwa, oznacza początek rozpuszczania minerałów, głównie tzw. hydroksyapatytów, z których zbudowane jest szkliwo. Gdy ząb zostanie w ten sposób uszkodzony, staje się bardziej wrażliwy na temperaturę oraz, rzecz jasna, tytułowe słodycze. [1]
Proces wygląda więc następująco:
- Żyjące na powierzchni zębów bakterie trawią cukier i fermentują.
- Kwas mlekowy, octowy i proprionowy obniżają pH w jamie ustnej.
- W efekcie szkliwo zębów jest uszkadzanie, a same zęby stają się wrażliwe.
- Im większy stopień uszkodzenia, tym większy ból podczas jedzenia słodyczy.
Jednak nie zawsze winą możemy obarczyć bakterie kwasowe. Czasem zdarza się tak, że zęby są nadwrażliwe na cukier z innych przyczyn…
Nadwrażliwość zębów na cukier – czy z tym się rodzimy?
Fachowo nazywana nadwrażliwość zębiny dotyczy około 10-30% populacji (w zależności od badania) – dolegliwość ta polega na odczuwaniu bólu podczas przeżuwania ciepłego, zimnego, kwaśnego lub słodkiego pokarmu. Jednak dlaczego tak właściwie występuje?
Głównym mechanizmem jest odsłonięcie zębiny, czyli warstwy znajdującej się pod szkliwem i cementem korzeniowym. Zębina jest unerwiona przez tysiące mikroskopijnych kanalików, które prowadzą do miazgi zęba – czyli centrum nerwowego, odpowiedzialnego za ból. Kiedy szkliwo lub cement zostają uszkodzone, słodycz bezpośrednio dociera do tych kanalików i wywołuje dyskomfort.
Nadwrażliwości zębów na cukier można się nabawić, np. zbyt mocno szczotkując zęby, mając ubytki próchnicowe w zębach, patologiczne starcie zębów, wady zgryzu, chorobę przyzębia lub nie lecząc bruksizmu. Rzadko, ale niektórzy pacjenci rodzą się z tą dolegliwością – wtedy mówimy o tzw. nadwrażliwości wrodzonej, która może objawiać się:
- genetycznie cienkim szkliwem (zębina jest bardziej podatna na odsłonięcie),
- nieprawidłowym rozwojem cementu korzeniowego (ten sam efekt, co wyżej),
- chorobą Amelogenesis imperfecta, czyli wrodzoną nieprawidłową budową szkliwa.
Warto zaznaczyć, że taka wrodzona nadwrażliwość zębów na cukier jest dość rzadka – zwykle problem wynika ze złych nawyków, zaniedbań, jak np. niemycie jamy ustnej czy bagatelizowanie ubytków. Jeśli chcesz sprawdzić, czy ból zębów po słodyczach występuje u Ciebie na skutek bakterii w jamie ustnej, czy “typowej” nadwrażliwości, umów się na wizytę do stomatologa korzystając z MedCeny.
Jak zmniejszyć ból zębów po słodyczach?
Najlepsze porady na zmniejszenie bólu da Ci lekarz dentysta – po dokładnym zbadaniu jamy ustnej. Możemy jednak wymienić kilka uniwersalnych sposobów, które uśmierzą nieco ból. Pierwszym z nich jest, oczywiście, unikanie słodyczy – jeśli zęby bolą Cię szczególnie mocno np. po czekoladzie, po prostu postaraj się odłożyć na jakiś czas tego typu desery. Ale oprócz tego:
- myj zęby po każdym posiłku, ale nie od razu po słodyczach – zamiast tego odczekaj 20-30 minut, żeby ślina zneutralizowała kwasy,
- jeśli już musisz jeść słodycze, po których bolą Cię zęby – rób to razem z głównym posiłkiem, zwiększone wydzielanie śliny ograniczy kontakt z cukrem.
Istnieje więcej, mniej konwencjonalnych sposobów, jak np. żucie gumy bez cukru z ksylitolem – jednak tutaj, z drugiej strony, mogą pojawić się problemy ze strony układu pokarmowego. Dlatego zamiast eksperymentowania na własną rękę, znacznie rozsądniej jest (jak już wcześniej napisaliśmy) skontaktować się ze stomatologiem. [2]
Dlaczego czekolada wywołuje jeszcze silniejszy ból?
Na zakończenie warto przyjrzeć się stricte czekoladzie – gdyż to właśnie po niej występuje najsilniejszy ból zębów. To wszystko za sprawą jej półstałej konsystencji: gdy czekolada rozpuszcza się w ustach, przylepia się do powierzchni zębów, a cukier jeszcze mocniej atakuje szkliwo i dziąsła. Coś takiego nie ma miejsca np. podczas ssania twardych cukierków (a przynajmniej występuje w znacznie mniejszym stopniu). Dlatego to właśnie słodycze takie jak czekolada, karmel czy żelki są najbardziej szkodliwe dla jamy ustnej. Choć nie oznacza to, że pozostałe słodycze są bezpieczne – lepiej nie jeść ich w ogóle. 🙂
Bibliografia
[1] Feldens CA, Pinheiro LL, Cury JA, Mendonça F, Groisman M, Costa RAH, Pereira HC, Vieira AR. Added Sugar and Oral Health: A Position Paper of the Brazilian Academy of Dentistry. Front Oral Health. 2022 Apr 6;3:869112. doi: 10.3389/froh.2022.869112. PMID: 35464781; PMCID: PMC9020561.
[2] Söderling E, Pienihäkkinen K. Effects of xylitol chewing gum and candies on the accumulation of dental plaque: a systematic review. Clin Oral Investig. 2022 Jan;26(1):119-129. doi: 10.1007/s00784-021-04225-8. Epub 2021 Oct 22. PMID: 34677696; PMCID: PMC8791908.
Dodaj komentarz