Jak zbudowany jest ząb trzonowy i jaką pełni funkcję?

Przegląd stomatologiczny zębów

Zęby trzonowe, czyli tzw. “szóstki”, “siódemki” i “ósemki” (zęby mądrości) znajdują się z tyłu jamy ustnej. Dorosły człowiek o pełnym uzębieniu posiada 12 trzonowców, po 6 na każdym łuku, a ich rolą jest mielenie i rozcieranie pokarmu. Przeczytaj, jak zbudowane są te zęby i jak poprawnie o nie dbać.

Budowa zębów trzonowych

Trzonowce, podobnie jak reszta zębów, składają się z korony (szkliwo, zębina, miazga) oraz korzenia (kanały i naczynia krwionośne). Jako że rolą trzonowców jest rozcieranie pokarmu, na ich powierzchni znajduje się wiele guzków – czyli wypukłości, które ułatwiają rozdrabnianie spożywanego jedzenia. Zęby trzonowe w szczęce mają trzy korzenie, a w żuchwie dwa korzenie.

Warto zaznaczyć, że trzonowce są bardzo zróżnicowane pod względem budowy: górne i dolne często są do siebie niepodobne (na przykład, górne trzonowce mają zazwyczaj trzy korzenie, a dolne zwykle dwa), a ostatni z nich, znany jako ząb mądrości, bardzo często nie pojawia się wcale. Dorosły człowiek o tzw. “kompletnym uzębieniu” posiada 12 trzonowców, po 6 na każdym łuku (nie każdy posiada jednak 3 zęby trzonowe tzw. “ósemki”).

🦷 Zazwyczaj największy jest pierwszy ząb trzonowy (tzw. “szóstka), a najmniejszy ząb mądrości (tzw. “ósemka”).

Guzki na powierzchni trzonowca

Zwykle na powierzchni trzonowca znajduje się 4 lub 5 guzków (choć czasem, w rzadkich przypadkach, może być ich więcej). Oddzielone są od siebie tzw. “bruzdą międzyguzkową”, która składa się z grzebienia poprzecznego i trójkątnego – to miejsce, w którym często pojawia się próchnica trzonowca. Korona tych zębów ma nieregularny kształt, który często bywa określany jako sześcienny.

Szczęka z zaznaczonym zębem trzonowym
Szczęka z zaznaczonym zębem trzonowym

Funkcja zębów trzonowych

Głównym zadaniem trzonowców jest mielenie i rozcieranie pokarmu – jak już wcześniej wspomniano, jest tak za sprawą guzków (wypukłości) na ich powierzchni. To właśnie dzięki tym zębom możliwe jest pogryzienie “żylastego” mięsa czy twardych, surowych warzyw. Oprócz tego, trzonowce utrzymują owalny kształt twarzy poprzez wsparcie dla mięśni żucia; zapobiegają też zapadaniu się policzków.

Zęby trzonowe zapewniają prawidłowe ustawienie innych zębów w łuku – utrata trzonowca, szczególnie młodym wieku, może sprawić, że reszta zębów będzie się przesuwać i krzywić: co w konsekwencji spowoduje nasilenie, lub pojawienie się wady zgryzu i innych problemów stomatologicznych. Z kolei dzięki mieleniu pokarmów, trzonowce mają duży udział w lepszym przygotowaniu pokarmu do trawienia.

Problemy z zębami trzonowymi

Ze względu na swoją budowę, trzonowce są najmocniejszymi zębami u człowieka. Położone są też najbardziej z tyłu jamy ustnej, co utrudnia np. szczotkowanie, dlatego często pojawia się:

  • próchnica trzonowca,
  • zapalenie miazgi (pulpitis),
  • zapalenie dziąseł.

Ze względu na duże obciążenie, jakiemu są poddawane podczas żucia, trzonowce są bardziej podatne na pęknięcia i złamania – to najczęściej leczony ząb. Nieprzyjemnym zjawiskiem jest też wyrastanie zębów mądrości, zwłaszcza gdy nie mają odpowiedniej przestrzeni – tzw. utrudnione wyrzynanie. Wtedy często pojawia się ból, infekcje i nacisk na inne zęby, który może spowodować ich przesunięcie.

Jak dbać o zęby trzonowe?

Zęby trzonowe wymagają prawidłowej higieny – do klasycznego szczotkowania i nitkowania warto pamiętać także o płynach do płukania ust. Jako że trzonowce znajdują się z tyłu jamy ustnej, dotarcie do nich szczoteczką jest nieco bardziej problematyczne. Pacjenci często po prostu zapominają o prawidłowym wyczyszczeniu trzonowców, skupiając się na zębach przednich, które są lepiej widoczne w lustrze. Samodzielna diagnoza problemów z trzonowcami jest trudna i wymaga wizyty u lekarza, dlatego znajdź stomatologa i umów wizytę w MedCena.

Położenie zębów trzonowych z tyłu jamy ustnej
Położenie zębów trzonowych z tyłu jamy ustnej

Numeracja trzonowców i charakterystyka

Choć trzonowce bywają potocznie nazywane jako “szóstki”, “siódemki” i “ósemki”, ich oficjalna numeracja (system FDI, Fédération Dentaire Internationale) wygląda następująco:

  • pierwszy trzonowiec górny prawy – 16
  • drugi trzonowiec górny prawy – 17
  • trzeci trzonowiec górny prawy – 18
  • pierwszy trzonowiec górny lewy – 26
  • drugi trzonowiec górny lewy – 27
  • trzeci trzonowiec górny lewy – 28
  • pierwszy trzonowiec dolny prawy – 46
  • drugi trzonowiec dolny prawy – 47
  • trzeci trzonowiec dolny prawy – 48
  • pierwszy trzonowiec dolny lewy – 36
  • drugi trzonowiec dolny lewy – 37
  • trzeci trzonowiec dolny lewy – 38

Obejmują więc zakresy: 16-18, 26-28, 36-38 oraz 46-48. Pierwszy trzonowiec górny prawy (16) i pierwszy trzonowiec górny lewy (26) są lustrzanymi odbiciami siebie i mają podobną budowę – oba mają trzy korzenie – dwa policzkowe (mezjalny i dystalny) i jeden podniebienny (środkowy). Podobnie, lustrzanym odbiciem są trzeci trzonowiec górny prawy (18) i trzeci trzonowiec górny lewy (28), choć ich guzki często są mniej regularne niż w innych zębach.

Budowa zębów trzonowych – FAQ

Ile kanałów posiadają zęby trzonowe?

Zęby trzonowe dolne zazwyczaj mają dwa do trzech kanałów, natomiast trzonowce górne często mają trzy do czterech kanałów.

Kiedy wyrzynają się trzonowce mleczne u dzieci?

Trzonowce mleczne u dzieci zaczynają się wyrzynać zazwyczaj między 12. a 33. miesiącem życia.

Jakie są objawy wyrzynania zębów trzonowych?

Ból i dyskomfort w okolicy zębów, zwiększone ślinienie, podrażnienie dziąseł oraz czasami także niewielkie podwyższenie temperatury ciała.

Kiedy pojawiają się stałe zęby trzonowe?

Pierwsze trzonowce w wieku około 6 lat, natomiast drugie trzonowce między 11. a 13. rokiem życia. Trzecie trzonowce, czyli zęby mądrości, mogą pojawiać się w okolicach 18 roku życia.

Czy trzonowce łatwo wypadają z jamy ustnej?

Nie, chyba że są dotknięte zaawansowaną chorobą dziąseł, próchnicą, lub innymi problemami, które osłabiają strukturę zęba.

Jak nazywają się pozostałe zęby w łuku?

Oprócz trzonowców, człowiek posiada także zęby sieczne, kły oraz przedtrzonowe.

Biliografia:

https://en.wikipedia.org/wiki/Molar_(tooth)

https://carta.anthropogeny.org/moca/topics/molar-morphology

Udostępnij wpis

Zostaw komentarz

  • Brak komentarzy
  • Dodaj komentarz

    Pozostałe wpisy z tej kategorii