Sarkoidoza to wielonarządowa choroba charakteryzująca się tworzeniem ziarniny — małych guzków o charakterze zapalnym, które mogą być zlokalizowane w różnych narządach ciała. Co to jest sarkoidoza, jakie są przyczyny i objawy tej choroby? Czy sarkoidoza jest groźna, czy można ją wyleczyć? Kiedy pacjent dostaje diagnozę, bardzo często szuka także opinii innych ludzi chorych na sarkoidozę. Dlatego w dzisiejszym artykule zebraliśmy najważniejsze informacje dotyczące sarkoidozy.

Sarkoidoza — co to?

Sarkoidoza to rzadka, niezakaźna choroba wielonarządowa o nieznanej etiologii, charakteryzująca się obecnością nieserowaciejące ziarniny w narządach dotkniętych procesem chorobowym. Co to jest sarkoidoza? Jest to schorzenie o podłożu zapalnym, które może atakować różne narządy, m.in.: płuca, węzły chłonne, skórę, oczy, serce, czy układ kostno-stawowy. W Polsce rejestruje się rocznie ok. 10/100 000 zachorowań.

Skoro już wiemy, co to jest sarkoidoza, warto zaznaczyć, że najczęściej manifestuje się u młodych dorosłych między 20-40 rokiem życia, choć niekiedy diagnozuje się ją również u osób starszych. 

Sarkoidoza w przypadku ok. 20-30% pacjentów jest chorobą przewlekłą o postępującym przebiegu, prowadzącym do uszkodzenia wielu narządów. Jednak u większości pacjentów sarkoidoza ma dość łagodny, niekiedy bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg, z okresami samoistnej remisji (wyciszenia objawów). 

Sarkoidoza — objawy

Wiedząc, co to jest sarkoidoza, przejdźmy do omówienia objawów tej choroby. Diagnoza sarkoidozy stanowi wyzwanie ze względu na jej niespecyficzne objawy, co często prowadzi do opóźnienia w rozpoznaniu. 

Początek choroby u niektórych pacjentów może być ostry, manifestując się: 

• gorączką, 
• bólem stawów
• rumieniem guzowatym — to czerwonofioletowe plamy, czasami cieplejsze niż otaczająca zdrowa skóra, zanikające bez pozostawiania blizn, ale mogące pozostawić przebarwienia. Lokalizują się głównie na podudziach, udach, pośladkach i innych obszarach ciała.
• obustronnym powiększeniem węzłów chłonnych wnęk płuc.

Te objawy sarkoidozy określa się jako zespół Löfgrena. Badania pokazują, że u ok. 80% chorych z ostrym początkiem choroby, sarkoidoza cofa się samoistnie. Objawy sarkoidozy dotyczą w dużej mierze narządu, w którym choroba się rozwija i mogą występować tylko okresowo (z okresami remisji i zaostrzeń). 

Oto najczęstsze objawy sarkoidozy:

• ból stawów i mięśni, osłabienie siły mięśniowej;
• powiększenie węzłów chłonnych;
• powiększenie wątroby;
• zmiany skórne (rumień guzowaty, toczeń odmrozinowy); 
• sarkoidoza płuc — objawy to m.in. kaszel, ból w klatce piersiowej, niewydolność oddechowa. Ponad 70% przypadków sarkoidozy dotyczy płuc i węzłów chłonnych. Sarkoidoza płuc, czy to rak — więcej na ten temat piszemy w dalszej części artykułu;
• w przypadku zajęcia serca — objawy sarkoidozy obejmują m.in.: zaburzenia rytmu lub przewodzenia, niewydolności serca, nadciśnienie tętnicze;
• w przypadku zajęcia narządu wzroku — m.in.: zapalenie błony naczyniowej, objawy suchego oka, zmiany skórne w okolicy oczu;
• w przypadku zajęcia ośrodkowego układu nerwowego (OUN) – porażenie nerwu twarzowego, neuropatia małych włókien, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Zajęcie OUN w przebiegu sarkoidozy występuje stosunkowo rzadko, ale może mieć ciężki przebieg;
• częstym objawem sarkoidozy jest także: niewielka niedokrwistość hiperkalcemia, hiperkalciuria oraz leukopenia.

Około 30-40% chorych doświadcza ogólnych objawów sarkoidozy, takich jak podwyższona temperatura ciała, przewlekłe zmęczenie, utrata apetytu czy utrata masy ciała.

Czy sarkoidoza jest groźna? Czy sarkoidoza jest śmiertelna?

Ze względu na często niespecyficzny przebieg i trudności diagnostyczne, w opinii ludzi chorych na sarkoidozę jest to choroba dość uciążliwa, która niesie ze sobą wiele wyzwań. Jednak czy sarkoidoza jest groźna? Choć sam początek choroby może mieć ostry przebieg, sarkoidoza nie jest uznawana za chorobę bezpośrednio zagrażającą życiu. 

Czy sarkoidoza jest groźna — nawet u 80-85% dochodzi do samoistnej remisji objawów sarkoidozy w przeciągu ok. 2 lat od rozpoznania choroby. Wielu chorych wykazuje skąpoobjawowy przebieg choroby, doświadczając jedynie niewielkich dolegliwości. 

Jednakże, w niektórych przypadkach sarkoidoza może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza gdy zajmuje narządy życiowo ważne, takie jak serce, płuca, czy układ nerwowy.

Sarkoidoza płuc — czy to rak?

Diagnoza sarkoidozy opiera się na szczegółowym zestawieniu objawów klinicznych z wynikami badań radiologicznych, potwierdzonych obecnością nieserowaciejącej ziarniny w bioptacie z przynajmniej jednego narządu. W przypadku sarkoidozy istotne jest wykluczenie gruźlicy, ze względu na podobieństwo objawów i obrazu radiologicznego.

Sarkoidoza płuc — czy to rak? Sarkoidoza może wprowadzać w błąd ze względu na swoje mało specyficzne objawy, takie jak utrata masy ciała, zmęczenie, kaszel czy ból w klatce piersiowej, które często występują również w przypadku raka płuc. Badania obrazowe, takie jak RTG płuc, mogą wykazywać podobne zmiany, takie jak powiększenie węzłów chłonnych wnęk płuc i śródpiersia oraz guzek na płucu.

Czy sarkoidoza płuc to rak? Istnieje kluczowa różnica pomiędzy sarkoidozą a rakiem płuc. Sarkoidoza jest spowodowana zapalnymi zaburzeniami układu immunologicznego o nieznanym pochodzeniu, natomiast rak płuc jest związany z niekontrolowanymi podziałami komórek nowotworowych. 

Podsumowując — sarkoidoza płuc, czy to rak? Choć choroba może wywoływać niepokojące objawy, sarkoidoza płuc nie jest równoznaczna z rakiem.

Czy sarkoidoza jest wyleczalna?

Terapia opiera się na łagodzeniu objawów, kontrolowaniu stanu zapalnego i zahamowaniu postępu choroby. Leki kortykosteroidowe są często stosowane w celu redukcji stanu zapalnego, poprawy funkcji zajętych chorobą narządów i minimalizacji powikłań. W niektórych przypadkach sarkoidozy stosuje się leczenie immunosupresyjne.

W przypadku wielu chorych sarkoidoza może ustępować samoistnie lub przebiegać z długimi okresami remisji, w których pacjent nie będzie potrzebował specjalistycznego leczenia. Należy pamiętać, że każdy przypadek sarkoidozy jest unikalny, a skuteczność leczenia może być zróżnicowana. Chociaż sarkoidoza nie jest w pełni wyleczalna, skuteczne leczenie objawowe i odpowiednia opieka medyczna, pozwalają wielu pacjentom prowadzić aktywne i satysfakcjonujące życie.

Opinie ludzi chorych na sarkoidozę

Opinie ludzi chorych na sarkoidozę ukazują złożoność doświadczeń związanych z tą chorobą. Wielu pacjentów podkreśla, że sarkoidoza, ze względu na trudności diagnostyczne i niespecyficzny przebieg, często prowadzi do frustracji i niepewności co do przyszłego życia.

Czy sarkoidoza jest groźna, czy obniża jakość życia? W skrajnych przypadkach, choć rzadko, zajęcie serca, OUN lub płuc może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych oraz hospitalizacji. W opinii ludzi chorych na sarkoidozę, uciążliwe powikłania choroby m.in.: uczucie przewlekłego zmęczenia, szybsza męczliwość, bóle kostno-stawowe, czy uczucie duszności, niekorzystnie wpływają na jakość życia i wymagają specjalistycznego leczenia. Jednak warto pamiętać, że u każdego pacjenta przebieg choroby może być różny, a niekiedy praktycznie bezobjawowy. Wszystkie wątpliwości odnośnie przebiegu i leczenia sarkoidozy najlepiej konsultować z lekarzem.

Bibliografia (dostępy do źródeł internetowych z dnia 09.02.2024 r.):

• Zbigniew Zdrojewski, Karol Wierzba, Sarkoidoza — choroba wielonarządowa, Varia Medica 2019, tom 3, nr 2 
• Anna Dubaniewicz, Sarkoidoza — choroba o wielu twarzach, Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 1, 27–41 
• dr med. Magdalena Twardowska, Sarkoidoza: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/148618,sarkoidoza
• Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry, Filip Mejza, Sarkoidoza: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.12.2.