Interwencje medyczne związane z nagłymi kryzysami psychicznymi są skomplikowane i często wymagają szybkiego działania. W jakich sytuacjach karetka zabiera pacjenta do szpitala psychiatrycznego? Przepisy prawne jasno określają warunki, w których przymusowe przewiezienie do specjalistycznej placówki jest uzasadnione. Ten artykuł przybliża te zasady, rolę lekarza pogotowia oraz stosowanie środków przymusu bezpośredniego.

W jakich sytuacjach karetka zabiera do szpitala psychiatrycznego?

Sytuacje, w których karetka zabiera pacjenta do szpitala psychiatrycznego, nazywane są przyjęciem w trybie nagłym. Dzieje się tak wtedy, kiedy zachowanie osoby chorej zagraża bezpośrednio jej życiu lub życiu czy zdrowiu innych osób. Według przepisów prawa jest to jedyna przesłanka, która daje lekarzowi uprawnienia do podjęcia decyzji o przymusowym zatrzymaniu pacjenta w specjalistycznym szpitalu psychiatrycznym.

Może Cię zainteresować: Ile trwa pobyt w szpitalu psychiatrycznym?

Pilna potrzeba interwencji psychiatrycznej – zagrożenie życia lub zdrowia pacjenta

Pilna potrzeba interwencji psychiatrycznej dotyczy najczęściej sytuacji, kiedy u pacjenta występuje ostry kryzys psychiczny, pojawiają się groźby samobójcze czy podejrzenia o próby samobójcze lub agresywne zachowania przy jednoczesnym braku możliwości zapewnienia bezpiecznego otoczenia i opieki w domu. Są to wyjątki, kiedy nie jest potrzebna zgoda zarówno osoby chorej jak i członków jej rodziny czy osób sprawujących opiekę nad nią. W takiej sytuacji karetka może zabrać pacjenta do szpitala psychiatrycznego w celu udzielenia mu jak najszybciej profesjonalnej pomocy i niezbędnego wsparcia.

💡 Przykład 1: Jan od kilku dni wykazywał objawy głębokiej depresji i groził odebraniem sobie życia. Jego żona, zaniepokojona, wezwała pogotowie. Po przybyciu na miejsce, lekarz pogotowia stwierdził, że istnieje bezpośrednie zagrożenie życia Jana i zdecydował o przetransportowaniu go do szpitala psychiatrycznego, gdzie Jan otrzymał niezbędną pomoc i wsparcie.

Obowiązki lekarza pogotowia ratunkowego przed zabraniem pacjenta do szpitala psychiatrycznego

Przymusowe zabranie pacjenta do szpitala psychiatrycznego możliwe jest jedynie w ściśle określonych przypadkach, które zostały dokładnie opisane w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego. Dlatego właśnie ważne jest, aby lekarz pogotowia ratunkowego, który ma bezpośredni kontakt z pacjentem, rzetelnie ocenił sytuację. To od niego bowiem zależy czy karetka zabierze pacjenta do szpitala psychiatrycznego, czy zostanie mu jedynie udzielona niezbędna pomoc na miejscu. Lekarz pogotowia ratunkowego powinien ocenić zagrożenie życia lub zdrowia nie tylko na podstawie własnych obserwacji po przybyciu na miejsce pobytu pacjenta, ale także o dotychczasowe zachowanie pacjenta. 

Karetka zabiera do szpitala psychiatrycznego na podstawie dotychczasowego zachowania

Od wezwania pogotowia ratunkowego do czasu jego przybycia na miejsce pobytu pacjenta mija pewien czas, przez co po jego upływie zachowanie pacjenta może ulec znacznej poprawie. Dodatkowo wiele osób potrafi w celowy sposób sprawnie maskować swoje zachowanie, w celu wprowadzenia lekarza w błąd. Dlatego właśnie poza oceną własną, lekarz powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad z osobami, które miały kontakt z pacjentem w momencie wezwania pogotowia. Podstawą do oceny tego, czy karetka powinna zabrać do szpitala psychiatrycznego, powinien być całokształt, a więc zarówno badanie własne jak i dotychczasowe zachowanie werbalne i niewerbalne pacjenta.

Może Cię zainteresować: Jak wygląda obserwacja w szpitalu psychiatrycznym?

Co w przypadku, kiedy lekarz ma wątpliwości czy karetka powinna zabrać do szpitala psychiatrycznego?

Na lekarzu pogotowia ratunkowego, który jako pierwszy ma kontakt z pacjentem, ciąży duża odpowiedzialność. Z jednej strony musi on brać pod uwagę wolność osobistą pacjenta, z drugiej jednak potencjalne zagrożenie życia i zdrowia, które może on stworzyć zarówno dla siebie jak i dla osób z otoczenia. Nie zawsze bowiem sytuacja jest na tyle prosta, że lekarz jest w stanie jednoznacznie ocenić czy karetka powinna zabrać do szpitala psychiatrycznego, czy też nie. Dlatego właśnie, zgodnie z art. Ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, lekarz ma prawo zabrać osobę, co do której stwierdzi zagrożenie, jednak nie jest pewny genezy jego pochodzenia. W takim przypadku osoba zostaje przewieziona do szpitala psychiatrycznego w celu obserwacji, na okres nie dłuższy niż 10 dni.

Przewóz pacjenta do szpitala psychiatrycznego – zasady bezpieczeństwa

W systemie ratownictwa medycznego w Polsce nie istnieją specjalne karetki zarezerwowane wyłącznie dla osób z problemami psychicznymi. W sytuacji, gdy taka pomoc jest potrzebna, na miejsce wezwania przyjeżdża zespół ratownictwa medycznego, który posiada niezbędną wiedzę i umiejętności potrzebne do udzielania wsparcia w przypadku kryzysów psychicznych. W przypadku, kiedy pacjent nie dostrzega symptomów swojej choroby i uważa, że nie potrzebuje pomocy, konieczne może być także użycie tzw. przymusu bezpośredniego.

💡 Przykład 2: Maria zaczęła zachowywać się agresywnie w domu, co wywołało strach u jej rodziny. Mąż Marii wezwał pogotowie ratunkowe. Na miejscu lekarz ocenił, że Maria stanowi zagrożenie dla siebie i innych. Zespół ratownictwa medycznego zastosował przymus bezpośredni i przewiózł Marię do szpitala psychiatrycznego, gdzie została poddana obserwacji i leczeniu.

Karetka ma prawo zabrać pacjenta do szpitala psychiatrycznego z użyciem przymusu bezpośredniego

W uzasadnionych przypadkach zespół ratownictwa medycznego może zastosować przymus bezpośredni, a nawet wezwać na miejsce Policję, której zadaniem będzie udzielenie dodatkowego wsparcia pracownikom służb ratunkowych. O tym czy i jaki środek przymusu zostanie zastosowany, decyduje bezpośrednio kierujący akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych. W jego obowiązkach leży także poinformowanie o tym fakcie dyspozytora medycznego. Przed zastosowaniem takich środków konieczne jest jednak powiadomienie o tym osoby, wobec której mają one zostać zastosowane. Powinien on zostać zastosowany jednak jedynie w ostateczności np. w sytuacji, kiedy kontakt z pacjentem jest utrudniony.

Może Cię zainteresować: Dobrowolne zgłoszenie się do szpitala psychiatrycznego.

Rodzaje przymusu bezpośredniego

Podstawą do stosowania przymusu bezpośredniego jest ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. W praktyce stosuje się trzy z czterech opisanych w niej rodzajów przymusu bezpośredniego. Należą do nich:

• przytrzymanie,
• przymusowe podanie leków,
• ubezwłasnowolnienie osoby z użyciem pasów, uchwytów, prześcieradeł, kaftana bezpieczeństwa lub innych urządzeń technicznych.

Lekarz kierujący akcją ratowniczą powinien wybrać środek przymusu bezpośredniego, który będzie najmniej uciążliwy dla pacjenta, biorąc pod uwagę jednocześnie jego stan zdrowia. Wybrany środek przymusu bezpośredniego powinien być stosowany nie dłużej niż przez czas niezbędny do uzyskania pomocy lekarskiej lub przewiezienia pacjenta do szpitala psychiatrycznego, lub innego szpitala wskazanego przez dyspozytora medycznego.

Kiedy karetka zabiera do szpitala psychiatrycznego – podsumowanie

Karetka zabiera pacjenta do szpitala psychiatrycznego w sytuacjach, gdy jego zachowanie stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia własnego bądź innych osób. Lekarz pogotowia ma obowiązek dokładnej oceny sytuacji na podstawie zachowania pacjenta oraz informacji od osób trzecich. W razie potrzeby może zastosować środki przymusu bezpośredniego, aby zapewnić bezpieczeństwo i przewieźć pacjenta do szpitala. Takie działania są zawsze podejmowane w celu udzielenia pacjentowi jak najszybciej profesjonalnej pomocy.

Kiedy karetka zabiera do szpitala psychiatrycznego – sekcja FAQ

W jakich sytuacjach karetka zabiera pacjenta do szpitala psychiatrycznego?

Karetka zabiera pacjenta do szpitala psychiatrycznego, gdy jego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu własnemu bądź innych osób. Jest to tzw. przyjęcie w trybie nagłym.

Czy pacjent musi wyrazić zgodę na przewiezienie do szpitala psychiatrycznego?

Nie, w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia, pacjent może być przewieziony do szpitala psychiatrycznego bez jego zgody.

Jakie są obowiązki lekarza pogotowia przed zabraniem pacjenta do szpitala psychiatrycznego?

Lekarz pogotowia musi dokładnie ocenić zagrożenie na podstawie własnych obserwacji i wywiadu z osobami, które miały kontakt z pacjentem. Decyzja o przewiezieniu do szpitala psychiatrycznego powinna opierać się na całokształcie zachowania pacjenta.

Co zrobić, jeśli pacjent maskuje swoje objawy?

Lekarz powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad z osobami, które miały kontakt z pacjentem przed przybyciem pogotowia, aby uzyskać pełen obraz sytuacji.

Co jeśli lekarz nie jest pewny, czy pacjent powinien zostać zabrany do szpitala psychiatrycznego?

Jeśli lekarz ma wątpliwości, może zdecydować o przewiezieniu pacjenta do szpitala psychiatrycznego na obserwację, na okres nie dłuższy niż 10 dni.

Czy istnieją specjalne karetki dla pacjentów z problemami psychicznymi?

W Polsce nie ma specjalnych karetek wyłącznie dla pacjentów z problemami psychicznymi. Zespół ratownictwa medycznego posiada jednak niezbędną wiedzę i umiejętności do udzielenia takiej pomocy.

Kiedy można zastosować przymus bezpośredni?

Przymus bezpośredni można zastosować, gdy pacjent stanowi bezpośrednie zagrożenie dla siebie lub innych, i nie dostrzega potrzeby udzielenia mu pomocy.

Jakie są rodzaje przymusu bezpośredniego?

Do rodzajów przymusu bezpośredniego należą: przytrzymanie, przymusowe podanie leków oraz ubezwłasnowolnienie z użyciem pasów, uchwytów lub kaftana bezpieczeństwa.

Jak długo można stosować przymus bezpośredni?

Przymus bezpośredni powinien być stosowany tylko przez czas niezbędny do uzyskania pomocy lekarskiej lub przewiezienia pacjenta do szpitala.

Czy rodzina pacjenta może sprzeciwić się przewiezieniu go do szpitala psychiatrycznego?

W przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób, decyzja o przewiezieniu do szpitala psychiatrycznego nie wymaga zgody rodziny.

Bibliografia:

1. Art. 23 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. 1994 r. Nr 111 poz. 535)
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 28 czerwca 2012 roku