Za główny objaw kamicy nerkowej uchodzi silny ból, często porównywany do skurczy porodowych u kobiet. Ciężko się temu dziwić – napad kolki nerkowej to dla wielu pacjentów najboleśniejsza rzecz, jakiej doświadczyli w życiu. Ale w jaki sposób tak właściwie bolą kamienie nerkowe? Zobacz, jak to wygląda w praktyce.

Kamica nerkowa i związany z nią ból

Kamica nerkowa (moczowa) to przewlekła choroba, która polega na tworzeniu się w nerkach niewielkich kamieni, nazywanych fachowo złogami. Mogą mieć rozmiar od kilku milimetrów do kilku centymetrów, choć zwykle są to okolice 3-12 mm. Kamienie “rosną” w nerkach, ponieważ narząd nie radzi sobie z rozpuszczaniem substancji chemicznych, które znajdują się w moczu. Następnie możliwe są 2 scenariusze:

1. Kamień nie opuści nerki, pozostając w jej kielichu. Wtedy koniecznie będzie pozbycie się go np. metodą RIRS (wsteczną chirurgią śródnerkową) lub ESWL (falą uderzeniową).

2. Po pewnym czasie kamień samoistnie opuści nerkę i wpadnie do moczowodu. Wtedy wywoła ogromny ból (tzw. kolkę nerkową) do momentu, aż nie dotrze do pęcherza.

Nie bez powodu ból przy kamicy nerkowej jest porównywalny do skurczy porodowych. Ale tutaj pojawia się pytanie – jak dokładnie bolą kamienie nerkowe? Jakie to uczucie?

Kamienie wewnątrz nerki nie bolą

Na początku warto rozwiać pewien mit – otóż kamienie znajdujące się wewnątrz nerki są niewyczuwalne. Dzieje się tak, ponieważ narząd ten nie jest unerwiony. W praktyce złogi mogą “rosnąć” wewnątrz nerek przez wiele lat, a osoba cierpiąca na kamicę w ogóle nie będzie ich świadoma. Niektórzy pacjenci zgłaszają lekki dyskomfort w okolicy dolnej części pleców, ale nawet w małym stopniu nie jest to ból porównywalny z kolką nerkową – czyli momentem, gdy kamień wypadnie z nerki i dostanie się do moczowodu.

Jak bolą kamienie w moczowodzie, pęcherzu i cewce?

Ból związany z wpadnięciem kamienia nerkowego do moczowodu jest przez wielu pacjentów opisywany jako najgorszy, jakiego może doświadczyć człowiek. Nawet kobiety, które wielokrotnie rodziły potomstwo, są zdania, że wolałyby ponownie urodzić dziecko, niż mierzyć się z kamieniem nerkowym. Podzielmy cały proces na kilka etapów.

1. Rodzenie kamienia nerkowego często zaczyna się niewinnie – od dyskomfortu odczuwanego w okolicy jelit. Wiele pacjentów myli go z niestrawnością i zbliżającą się biegunką. Niestety, wraz z biegiem czasu ból przybiera na sile, osiągając swoje ultimatum już po ok. 30 minutach.

2. Ból podbrzusza staje się tak silny, że zaczyna promieniować do dolnej części pleców (odcinek lędźwiowy). Pacjenci często odnoszą wrażenie, jakby ktoś rozcinał ich narządy wewnętrzne ostrym narzędziem. Zwykle mają miejsce silne nudności i wymioty (nawet przy pustym żołądku), gorączka i bolesne skurcze w podbrzuszu. To zdecydowanie najbardziej bolesny etap rodzenia kamienia nerkowego, który może trwać nawet przez kilka dni.

3. Powyższe objawy ustępują dopiero w momencie, gdy kamień przedostanie się przez cały moczowód i wpadnie do pęcherza. Jednak to nie koniec zmagań – gdyż złóg musi jeszcze opuścić organizm przez cewkę moczową. Tutaj pojawia się kłujący ból w okolicy pęcherza i miejsc intymnych, porównywalny do próby wydalenia igły lub pinezki. Ten etap, podobnie jak poprzedni, może trwać przez kilka dni (choć zwykle kończy się w parę godzin).

W skrócie: ból podczas “rodzenia” kamienia dosłownie zwala z nóg. Jeśli zauważasz u siebie pierwsze objawy kolki nerkowej, natychmiast udaj się na ostry dyżur. Kamienie nie tylko przyniosą Ci niewyobrażalny ból, ale mogą doprowadzić też do krwawienia i zakażenia, co może mieć skutek śmiertelny.

Inne bolesne objawy podczas kamicy nerkowej

Gdyby tego było mało – rodzenie kamienia nerkowego może wywołać ból także w innych częściach organizmu. Do najczęściej zgłaszanych przez pacjentów należą:

• bóle jelit, silne biegunki, kłujące wzdęcia,
• bóle żołądka, związane z wymiotami,
• bóle głowy, związane z odwodnieniem i zmęczeniem.

Jak radzić sobie z bólem podczas kamicy nerkowej?

Ból podczas kamicy nerkowej jest tak silny, że klasyczne leki przeciwbólowe, jak paracetamol czy ibuprofen, praktycznie w ogóle nie przynoszą ulgi. Nieco lepiej działa np. drotaweryna o efektach rozkurczających. Pamiętaj jednak, że podczas rodzenia pojawiają się też intensywne wymioty, które utrudniają przyjęcie leków. Aby nie ryzykować uszkodzeniem wątroby i reszty układu pokarmowego, lepiej postawić na naturalne sposoby walki z kamicą nerkową, do których zaliczamy:

1. Kąpiel lub prysznic w gorącej wodzie. Wysoka temperatura jest znana jako najlepszy środek przeciwbólowy podczas rodzenia kamieni nerkowych (często skuteczniejszy, niż leki na receptę). Gorąca woda działa rozkurczająco, ułatwiając wydalanie złogu i minimalizując ból. Alternatywnie można użyć ciepłych okładów, np. termoforem. Rób to jednak z głową – ból związany z kamicą potrafi przyćmić zdrowy rozsądek i doprowadzić do poparzeń skóry.

2. Kąpiel lub prysznic w zimnej wodzie. Jeśli powyższa metoda nie zadziała, możesz spróbować lodowatych kąpieli – one również dobrze radzą sobie z bólem podczas kamicy nerkowej. Warto dołączyć do nich relaksacyjne techniki oddychania (np. metodą Wima Hofa), aby uchronić się przed hiperwentylacją. Tutaj alternatywnie można użyć zimnych okładów, np. kostkami lodu.

Jeżeli naturalne metody będą dla Ciebie nieskuteczne, możesz wybrać się do lekarza po środki przeciwbólowe na receptę. W Polsce zwykle przepisywany jest tramadol lub kodeina. Jeśli wymioty uniemożliwią normalne przyjęcie leku, zapytaj specjalistę o środki dostępne w formie czopków.

Jak długo trwa ból związany z kamieniami nerkowymi?

Czas trwania bólu zależy od tego, jak szybko kamień przedostanie się z moczowodu do pęcherza i z pęcherza na zewnątrz organizmu. Rodzenie trwa od kilku godzin do ponad tygodnia. Może zdarzyć się nawet tak, że złóg zatrzyma się w połowie moczowodu i pozostanie tam przez kilka miesięcy, nie dając o sobie znaków. W ogólnym rozrachunku wygląda to tak:

• podróż kamienia z moczowodu do pęcherza – średnio od 12 do 48 godzin,
• podróż kamienia z pęcherza na zewnątrz organizmu – średnio od 6 do 24 godzin.

Ból związany z kamieniami nerkowymi rzadko kiedy kończy się w przeciągu 24 godzin od startu kolki. Zwykle przeciąga się do około 2-3 dni, a w niektórych przypadkach nawet do 5-7. Dużo zależy od organizmu – pacjenci z szerokimi moczowodami siłą rzeczy wydalają kamień szybciej, niż pacjenci z wąskimi. Podobnie wygląda to z cewką, gdzie kobiety mają przewagę nad mężczyznami (ze względu na “krótszą” budowę układu moczowego).

Może Cię zainteresować: Jakie badania wykonuje urolog kobiecie?

Czy kamica nerkowa zawsze jest bolesna?

Mimo powyższych, budzących grozę opisów: rodzenie kamieni nerkowych nie zawsze jest bolesne. Zdarzają się przypadki, w których pacjenci wydalają złóg zupełnie nieświadomie, a dowiadują się o tym dopiero po fakcie, w momencie wykonywania kontrolnego USG. Bywa nawet tak, że dla pacjenta bolesne jest rodzenie kamieni tylko z jednej nerki (np. lewej), a z drugiej jest to nieodczuwalne – dzieje się tak zwykle w momencie, gdy moczowód po jednej stronie jest szerszy niż po drugiej. Niestety, ale w większości przypadków kolka nerkowa jest bardzo bolesna – co nie oznacza, że nie może trafić się bezbolesny poród.

Co wpływa na nasilenie bólu w kamicy nerkowej?

Duży wpływ na nasilenie bólu podczas kolki nerkowej ma, oczywiście, rozmiar kamienia. Zupełnie inaczej jest odczuwalny złóg o średnicy 1-2 mm (tzw. piasek), a inaczej o średnicy 1 cm. Jednak, co ciekawe, jeszcze większe znaczenie ma kształt kamienia. Złóg o w miarę “gładkich” krawędziach wywołuje znacznie mniej bólu, niż o ostrych krawędziach i nieregularnych kształtach. “Ostre” kamienie powodują też większe ryzyko wywołania krwawienia z moczowodu i wywołania potencjalnego zakażenia układu moczowego. Dodatkowy ból może wywołać zastój moczu w nerce, który pojawia się w momencie, gdy kamień “zatyka” moczowód i niemożliwa przepływ moczu. Nie bez znaczenia jest też indywidualna tolerancja na ból i ogólny stan zdrowia pacjenta.

Jak ból przy kamicy nerkowej wpływa na psychikę pacjenta?

Ból podczas rodzenia kamienia może odbić się na psychice pacjenta. Dolegliwości mogą wywołać swojego rodzaju traumę, która objawia się m.in.:

• strachem przed opuszczeniem domu w obawie przed atakiem kolki nerkowej i bólem;
• atakami paniki w momencie dolegliwości ze strony układu pokarmowego lub bólu pleców – obawa, że mogą to być pierwsze objawy rodzenia kamienia;
• zaburzenia odżywiania i skrajne trzymanie się diety, aby nie dopuścić do powstania nowego kamienia.

W takim przypadku warto skonsultować się z lekarzem psychologiem, który pomoże walczyć z lękiem.

Jak bolą kamienie nerkowe – popularne mity

Na zakończenie rozprawmy się z 5 popularnymi mitami na temat bólu podczas rodzenia kamieni nerkowych.

Mit 1: Kamienie nerkowe bolą tylko wtedy, gdy się poruszają

Prawda: To niedoprecyzowanie. Kamienie nerkowe wewnątrz nerki nie bolą – bez względu na to, czy są w bezruchu, czy poruszają się w kielichu. Kamienie nerkowe w moczowodzie (w większości przypadków) wywołują silny ból – bez względu na to, czy są w bezruchu, czy się przemieszczają. Podobnie w cewce moczowej.

Mit 2: Rodzenie kamienia zawsze powoduje natychmiastowy, intensywny ból

Prawda: Nie zawsze. Ból często pojawia się stopniowo i narasta w ciągu kilkunastu / kilkudziesięciu minut, zanim sięgnie zenitu. Jak już wspomniałem wyżej, u niektórych osób zdarzają się całkowicie bezbolesne porody.

Mit 3: Im większy kamień, tym bardziej boli

Prawda: Rozmiar kamienia to tylko jeden z czynników decydujących o bólu. Równie duże (jeśli nie większe) znaczenie ma kształt złogu i fakt, czy doszło do zastoju moczu w nerce.

Mit 4: Rodzenie kamieni boli najbardziej w okolicy krocza

Prawda: Za najbardziej bolesny moment uchodzi wędrówka kamienia wzdłuż moczowodu. Wtedy ból promieniuje do dolnych części pleców i podbrzusza. Kłujący ból w okolicy krocza (podczas przeciskania się złogu przez cewkę moczową) uchodzi za dużo bardziej znośny.

Mit 5: Aby złagodzić ból, trzeba pić dużo wody

Prawda: To ryzykowne. Jeśli w nerce doszło do zastoju moczu, picie wody może być niebezpieczne. To właśnie dlatego tak ważna jest wizyta w szpitalu (najlepiej na ostrym dyżurze) i wykonanie badań kontrolnych.

Czy kamica nerkowa jest bolesna – podsumowanie

Podsumowując – tak, kamica nerkowa jest bardzo bolesna. Ból zaczyna się praktycznie od razu, gdy złóg wypadnie z nerki i zacznie przeciskać się przez moczowód. Z kolei druga fala bólu pojawia się, gdy kamień próbuje wydostać się z organizmu przez cewkę moczową. Dopóki złóg znajduje się w nerce, jest praktycznie nieodczuwalny, gdyż narząd ten nie jest unerwiony. Do innych bolesnych objawów podczas rodzenia kamienia zaliczamy bóle jelit, biegunki, wzdęcia, bóle żołądka, wymioty oraz bóle głowy. Klasyczne leki przeciwbólowe, jak paracetamol czy ibuprofen, rzadko kiedy przynoszą efekty. Lepiej sprawdzają się gorące (lub zimne) kąpiele, drotraweryna i silniejsze środki, jak tramadol czy kodeina. Ból może przeciągnąć się nawet do 5-7 dni, choć w większości przypadków kończy się w około 2-3 dni. Na skalę bólu wpływa m.in. rozmiar i kształt złogu oraz fakt, czy doszło do zastoju moczu w nerce. Co ciekawe – rodzenie kamieni nie zawsze musi być bolesne. Zdarzają się pacjenci, u których cały proces przebiega bezobjawowo. Warto pamiętać, że kamica nerkowa może wyrządzić szkodę na psychice pacjenta, dlatego wskazane jest wsparcie psychologiczne.